Νίκος Φυλακτός

της Λίλας Σούση

Υπάρ­χουν σημα­ντι­κοί άνθρω­ποι σε πολ­λούς χώρους δημιουρ­γί­ας με πολύ μεγά­λο έργο και προ­σπά­θεια τους οποί­ους ο παφλα­σμός της καθη­με­ρι­νό­τη­τας και η «αρι­στο­κρα­τία» που παρά­γει η μιντιο­κρα­τία τους κρα­τά στη σκιά της δημο­σιό­τη­τας. Για τους μυη­μέ­νους βέβαια στο κόσμο της μου­σι­κής κι ένα υπο­ψια­σμέ­νο κοι­νό αυτοί οι άνθρω­ποι είναι κάτι παρα­πά­νω από γνω­στοί για τη δια­δρο­μή, το έργο τους και το ταλέ­ντο τους. Πιο έξω όμως, στους επό­με­νους ομό­κε­ντρους κύκλους παρα­μέ­νουν άγνω­στοι καθώς η πλη­ρο­φο­ρία γι’ αυτούς, εξα­σθε­νη­μέ­νη, χάνε­ται μες το θόρυ­βο που παρά­γουν τα media.
Απο­τε­λεί ιδιαί­τε­ρη χαρά και τιμή για μένα να παρου­σιά­σω μέσα από την σελί­δα της i‑loveathens.gr έναν σημα­ντι­κό μου­σι­κό. Τον Νίκο Φυλακτό

«Ψυχής Μάρ­μα­ρα»
Μέχρι τώρα σας γνω­ρί­ζω από τα σπου­δαία σύγ­χρο­να σας έργα για ορχή­στρα ‚που λίγοι γρά­φουν με τέτοια μαε­στρία . Θέλε­τε να μου πεί­τε για το νέο έργο που ετοι­μά­ζε­τε πάνω σε ποί­η­ση του Ηλία Παπα­κων­στα­ντί­νου, το «Ψυχής μάρμαρα»;
Μου είπα­τε ότι αρχι­κά ονει­ρευό­ταν ο ποι­η­τής για τα τρα­γού­δια αυτά να παι­ζό­ντου­σαν έξω από τα μου­σεία του Λον­δί­νου ‚δηλα­δή εκεί όπου έχουν παρ­θεί τα μάρ­μα­ρα του Παρθενώνα.
Μετά όμως αυτό σας ενέ­πνευ­σε να γρά­ψε­τε ένα μεγα­λύ­τε­ρο έργο με διά­φο­ρα μέρη όπου το κίνη­τρο ποιο είναι;
Θα θέλα­τε να μοιά­σει αυτό το έργο στο άξιον εστί του Μίκη Θεοδωράκη;

Πράγ­μα­τι ο Ηλί­ας Παπα­κων­στα­ντί­νου πριν μερι­κά χρό­νια μου έδω­σε ένα ποί­η­μα. Ήταν το «Ψυχής Μάρ­μα­ρα». Το πήρα, το διά­βα­σα και τ’ άφη­σα. Δεν με άφη­σε όμως αυτό. Όπως πολύ καλά γρά­φεις ήμουν συν­θέ­της της λεγό­με­νης λόγιας μου­σι­κής. Έγρα­ψα έργα συμ­φω­νι­κά, μου­σι­κή δωμα­τί­ου, έργα για πιά­νο, χορω­δία. Μερι­κές φορές δοκί­μα­ζα και το τρα­γού­δι. Έτσι λοι­πόν κατά κάποιον τρό­πο βρι­σκό­μουν σε έναν δια­φο­ρε­τι­κό, ας πού­με, ηχη­τι­κό αστε­ρι­σμό. Ένα πρω­ι­νό όπως καθό­μουν στο σπί­τι πήρα στα χέρια μου αυτό το ποί­η­μα και ξαφ­νι­κά άρχι­σα να το μελο­ποιώ. Μέσα σε λίγα λεπτά ήταν έτοι­μο. Αυτό το υπο­ψή­φιο σήμε­ρα ορα­τό­ριο αρχι­κά είχε άλλον προ­ο­ρι­σμό. Όπως το λες να γρα­φτούν μερι­κά τρα­γού­δια που θα παί­ζο­νταν έξω στο Λον­δί­νο με το κύριο μήνυ­μα να επι­στρα­φούν τα μάρ­μα­ρα στην χώρα από την οποία κατά­γο­νται. Κάποιο βρά­δυ ήρθε στο σπί­τι μου ο σπου­δαί­ος Τάκης Κων­στα­ντα­κό­που­λος.. Άρχι­σε να το τρα­γου­δά­ει. Δεν το πίστευα ότι έγρα­ψα τέτοιο τρα­γού­δι. Ο Τάκης την άλλη μέρα μου μίλα­γε για ορα­τό­ριο. Έτσι ξεκί­νη­σε, μπο­ρώ να πω, αυτή η ιδέα του ορα­τό­ριου. Είναι αλή­θεια πως από χρό­νια σκε­φτό­μουν το τρί­το ρεύ­μα της μου­σι­κής. Αφορ­μή μου δώσα­νε έργα όπως η « Απο­κά­λυ­ψη» του Μακλά­φιν, οι Pink Floyd, κατό­πιν τα μετα­συμ­φω­νι­κά έργα του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη. Δηλα­δή οι συν­θέ­τες αυτού του άλλου μου­σι­κού είδους με την δική τους αισθη­τι­κή προ­σπά­θη­σαν να εκφρα­στούν με μεγα­λύ­τε­ρες μου­σι­κές μορ­φές που άγγι­ζαν, ας πού­με, την κλα­σι­κή ή την λεγό­με­νη λόγια μου­σι­κή. Πρός αυτήν την κατεύ­θυν­ση βοη­θή­θη­κα πάρα πολύ από συνερ­γα­σί­ες, που είχα, σε επί­πε­δο ενορ­χη­στρω­τή και επι­με­λη­τή με συν­θέ­τες του έντε­χνου λαϊ­κού τρα­γου­διού όπως ο Ηλί­ας Ανδριό­που­λος, Θανά­σης Πολυ­καν­δριώ­της Γιώρ­γος Χατζη­νά­σιος κ.α. Ενορ­χη­στρώ­νο­ντας τα κον­τσέρ­τα τους για μπου­ζού­κι, του Θάνου Πολυ­καν­δριώ­τη για σαντού­ρι , του Ηλία Ανδριό­που­λου και το «Ορα­τό­ριο της Αλώ­σε­ως», του Γιώρ­γου Χατζη­νά­σιου , έβλε­πα αρκε­τές δυνα­τό­τη­τες εξέ­λι­ξης αυτού του είδους μου­σι­κής. Το «Άξιον Εστί» του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη είναι ένα πολύ σπου­δαίο έργο. Όχι δεν θέλω ωστό­σο να μοιά­σει μ αυτό. Ήταν άλλες επο­χές άλλα μέσα έκφρα­σης κ.λπ. Δεν θα περι­γρά­ψω με λόγια τι μου­σι­κή θα είναι αυτή. Η μου­σι­κή θα μιλή­σει από μόνη της.

Περί­ο­δος σπουδών
Έχε­τε σπου­δά­σει στο Πόzναν της Πολω­νί­ας. Θέλε­τε λίγο να μου περι­γρά­ψε­τε τις σπου­δές σας εκεί ‚την επο­χή του κομμουνισμού;

Ναι είμαι από­φοι­τος της Κρα­τι­κής Ανώ­τα­της Μου­σι­κής Σχο­λής του Πόζ­ναν της Πολω­νί­ας. Εκεί σπού­δα­σα σύν­θε­ση. Φυσι­κά οφεί­λω να πω πως η μου­σι­κή παι­δεία της Πολω­νί­ας δεν μπο­ρεί να συγκρι­θεί με την ωδεια­κή μας παι­δεία εδώ. Θα έλε­γα μάλι­στα καμία σχέ­ση. Πρέ­πει να παρα­δε­χτού­με όμως ότι από την πολι­τεία ξεκί­νη­σαν να γίνο­νται κάποια βήμα­τα προς αυτήν την κατεύ­θυν­ση. Επί­σης και στην χώρα μας υπάρ­χουν σπου­δαί­οι καθη­γη­τές οργά­νων σύν­θε­σης κ.λπ. Απου­σιά­ζει όμως η συντο­νι­σμέ­νη μου­σι­κή παι­δεία. Δεν είναι δυνα­τόν να γνω­ρί­ζου­με τον Στέ­φα­νο Κορ­κο­λή και να μην ξέρου­με ποιος ήταν ο Γιάν­νης Χρή­στου. Αυτή η νοο­τρο­πία πρέ­πει επι­τέ­λους κάπο­τε ν ‘αλλά­ξει.

Τι είναι αυτό που σας ώθη­σε να σπου­δά­σε­τε σύν­θε­ση; Τι είναι η μου­σι­κή για σας; Πως κανείς κατα­φέρ­νει να γρά­φει συμ­φω­νι­κά έργα όπως κι εσείς με τόση ευκο­λία και με μία τέτοια ενορ­χη­στρω­τι­κή τεχνι­κή και να εκφρά­ζει τη δικιά του μου­σι­κή σήμε­ρα? Είναι θέμα τεχνι­κής που απο­κτή­σα­τε στις σπου­δές σας; Τι συμπε­ρι­λάμ­βα­νε στην επο­χή που σπου­δά­σα­τε ένα πτυ­χίο σύν­θε­σης μίας μου­σι­κής ακα­δη­μί­ας της Πολω­νί­ας εκεί­νη την επο­χή ; Οι νέοι στην Ελλά­δα μελε­τά­νε σκλη­ρά ;Τι είναι αυτό που τους κρα­τά­ει μακριά από τη δημιουργία ;

Άρχι­σα να δοκι­μά­ζω τις συν­θε­τι­κές μου ικα­νό­τη­τες σε ηλι­κία 11 χρό­νων. Μόλις ξεκί­νη­σα να παίρ­νω τα πρώ­τα μαθή­μα­τα πιά­νου. Οι γονείς μου αγα­πού­σαν πολύ τη μου­σι­κή. Ο πατέ­ρας μου διη­γού­νταν πολ­λά για αδι­κο­χα­μέ­νο αδελ­φό του Νίκο Φυλα­κτό. Ήταν ποι­η­τής και έγρα­φε τρα­γού­δια που ήταν εμπνευ­σμέ­να από τους τόπους του Βελ­βε­ντού που βρί­σκε­ται στον νομό Κοζά­νης. Τα τρα­γού­δια αυτά εκφρά­σαν και εκφρά­ζουν ακό­μα την ψυχή του Βελ­βε­ντού. Είναι τρα­γού­δια που ανή­κουν στην παρά­δο­ση του τόπου. Όπως γνω­ρί­ζεις ήμουν παι­δί πολι­τι­κών προ­σφύ­γων. Η μακρι­νή Ελλά­δα, ο θεί­ος μου ο Νίκος, το Βελ­βε­ντό, όλα αυτά ίσως να ήταν που με ώθη­σαν στην μου­σι­κή δημιουρ­γία. Αν και νομί­ζω πως αυτό δεν είναι πάντα και τόσο από­λυ­το. Δεν θα ξεχά­σω την μέρα εκεί­νη που έπαι­ζα μπά­λα με τους φίλους μου, νευ­ριά­ζω, ρίχνω ένα γκολ αυτο­κτο­νί­ας και το σκάω στο σπί­τι μου. Κάθο­μαι στο πιά­νο και παί­ζω μια άγνω­στη μου­σι­κή. Αυτό ήταν. Μετά ήρθε ο Σοπέν, ο Θεο­δω­ρά­κης ο οποί­ος το 1966 έλα­βε ένα κομ­μά­τι δικό μου απ’ τον πατέ­ρα μου φοβού­με­νος ότι τον αντι­γρά­φω. Ο Μίκης Θεο­δω­ρά­κης απά­ντη­σε με πολύ καλά λόγια. Ήταν η επο­χή που τον θαύ­μα­ζα για όλα. Φαντά­ζε­σαι λοι­πόν πως ένοιωσα…όλα αυτά μου έδω­σαν δύνα­μη και διά­θε­ση να γίνω συν­θέ­της. Επιρ­ροή μου άσκη­σε και ο Σοπέν με την μου­σι­κή του ‚αλλά και η ιστο­ρία του ξενι­τε­μέ­νου, που είχε πολ­λά κοι­νά μαζί μας. Η μου­σι­κή για μένα είναι το είναι μου η ύπαρ­ξή μου. Χωρίς αυτήν δεν μπο­ρώ να υπάρ­ξω. Για να γρά­φεις με ευκο­λία και να ενορ­χη­στρώ­νεις θέλει θα έλε­γα γερά νεύ­ρα και πολύ μελέ­τη. Όσο ποιο πολύ δου­λεύ­εις τόσο ποιο εύκο­λα είναι όλα. Ναι στις μου­σι­κές ακα­δη­μί­ες, που σου διδά­σκουν πάνω απ’ όλα την τεχνι­κή. Σε φέρ­νουν σε επα­φή με έργα άλλων συν­θε­τών και με τις επι­κρα­τού­σες σύγ­χρο­νες μου­σι­κές τάσεις ή ρεύ­μα­τα. Δεν υπήρ­χε θέμα γού­στου και αισθη­τι­κής του καθη­γη­τού. Υπήρ­χε η γνώ­ση σε πλου­ρα­λι­στι­κή βάση. Εκεί μας δίδα­σκαν, εκτός από την σύν­θε­ση, ενορ­χή­στρω­ση, αρμο­νία, αρμο­νι­κή ανά­λυ­ση, dictee σολ­φέζ χωρίς πιά­νο, αντί­στι­ξη, φού­γκα, τζαζ μου­σι­κή, μου­σι­κή μορ­φο­λο­γία και ανά­λυ­ση, ιστο­ρία της μου­σι­κής, μου­σι­κή του 20ου αιώ­να, αλλά και άλλα εξω­μου­σι­κά, κοι­νω­νιο­λο­γία, φιλο­σο­φία ιστο­ρία της τέχνης, υπο­χρε­ω­τι­κό πιά­νο, κρου­στά διά­φο­ρα , σεμι­νά­ρια μου­σι­κά και μη. Παρου­σί­α­σα συνο­πτι­κά το τι γινό­ταν εκεί. Ναι επει­δή κι εγώ δίδα­σκα αρκε­τά χρό­νια δια­πί­στω­σα ότι μελε­τά­γα­νε πολύ. Για την δημιουρ­γία χρειά­ζε­ται αυτό το έμφυ­το. Αν δεν το έχει κανείς , δεν μπο­ρείς να του διδά­ξεις σύν­θε­ση. Εμείς δεν μπο­ρού­με να δημιουρ­γή­σου­με συν­θέ­τες. Απλά τους διδά­σκου­με την τεχνι­κή. Φοβά­μαι πολύ όμως ότι και η ζωή, η οικο­νο­μι­κή κρί­ση που βιώ­νου­με τα τελευ­ταία χρό­νια τους απω­θεί από την γνή­σια δημιουρ­γία και όσοι μπο­ρούν να γρά­φουν ασχο­λού­νται μόνον με το εμπο­ρι­κό είδος. Θέλω να συμπλη­ρώ­σω όμως, ότι η τεχνι­κή από το ακα­δη­μαϊ­κό στά­διο πρέ­πει να περά­σει στο προ­σω­πι­κό. Δηλ. η τεχνι­κή έχει άμε­ση σχέ­ση με την έκφρα­ση και την δημιουρ­γία νέων ιδεών.
Υπάρ­χει και το άλλο που γενι­κά επι­κρα­τεί στην Ελλά­δα. Η ρηχό­τη­τα με την οποία βλέ­που­με τα πάντα. Φαι­νό­με­νο που μας έφτα­σε εδώ.

Είναι πολύ όμορ­φα αυτά που μου λέτε.Κάτι ακό­μα πάνω σε αυτό.Αυτό το έμφυ­το είναι αυτό που ονο­μά­ζει κανείς, ταλέ­ντο, ευκο­λία ‚θέλη­ση; ή ένας ψίθυ­ρος στο αυτί από έναν Θεό όπου σε ακο­λου­θεί σε μία πηγαία τάση να θέλεις να εκφρα­στείς; Μιλή­στε μου λίγο για τη σχέ­ση σας με την αρχαία ελλη­νι­κή κουλ­τού­ρα .Τον Πυθα­γό­ρα τους Ορφι­κούς ‚την Αρχαία Ελλά­δα και με ποιόν τρό­πο σας εμπνέει;

Μου είναι δύσκο­λο να περι­γρά­ψω τι είναι αυτό που με οδη­γεί στην δημιουρ­γία. Και πολ­λοί ίσος από εμάς θα δυσκο­λευ­τούν να δώσουν κάποια ικα­νο­ποι­η­τι­κή απά­ντη­ση. Απλά υπάρ­χουν άνθρω­ποι που μπο­ρούν να γρά­φουν μου­σι­κή, ποι­ή­μα­τα, διη­γή­μα­τα, να ζωγρα­φί­ζουν κ.α.. όμως είναι και εκεί­νοι που παί­ζουν κάποιους ρόλους ενός θεα­τρι­κού έργου, η εκεί­νοι που ερμη­νεύ­ουν τα μου­σι­κά έργα.

Γεν­νή­θη­κα στη Πολωνία
Όπως έγρα­ψα παρα­πά­νω γεν­νή­θη­κα στην Πολω­νία. Οι γονείς μου ήταν Έλλη­νες που μετά τον Εμφύ­λιο Πόλε­μο ανα­γκά­στη­καν να εγκα­τα­λεί­ψουν την Πατρί­δα. Όλοι οι Πολι­τι­κοί Πρό­σφυ­γες τότε ήταν κατα­δι­κα­σμέ­νοι σε θάνα­το για συμ­με­το­χή στον Δημο­κρα­τι­κό Στρα­τό Ελλά­δας, που το επί­ση­μο κρά­τος τους θεω­ρού­σε συμ­μο­ρί­τες κατσα­πλιά­δες και ότι άλλο θέλεις. Την Ελλά­δα την επι­σκέ­φτη­κα για πρώ­τη φορά το καλο­καί­ρι του 1978.Μέχρι τότε η είσο­δος μου στην χώρα αυτή μου ήταν απα­γο­ρευ­μέ­νη. Μεγά­λω­να σ’ ένα κλί­μα όπου η Ελλά­δα για μένα ήταν κάτι το αόρα­το. Κάτι το ιδε­α­τό. Μια χώρα των ονεί­ρων. Ίσως αυτή η αόρα­τη πατρί­δα μ’ έκα­νε εντέ­λει να ασχο­λη­θώ και με την αόρα­τη τέχνη που είναι η μου­σι­κή. Μέσα από την μου­σι­κή του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη γνώ­ρι­σα καλύ­τε­ρα την πολι­τι­κή κατά­στα­ση της χώρας μας. Ήταν και όλο το κοι­νω­νι­κό πολι­τι­κό της μήνυ­μα. Ήταν από την άλλη ‚η μου­σι­κή του Σοπέν που εμβά­θυ­νε τους τόνους της νοσταλ­γί­ας , μια και ο ίδιος ανα­γκά­στη­κε να εγκα­τα­λεί­ψει την πατρί­δα του, την Πολω­νία. Σαν αντί­βα­ρο αυτής της συναι­σθη­μα­τι­κής «ρομα­ντι­κής» φόρ­τι­σης ήταν η γνω­ρι­μία μου με την μου­σι­κή του Μπάχ. Γοη­τεύ­τη­κα πολύ, θυμά­μαι, με την ανε­ξάρ­τη­τη κίνη­ση των φωνών. Την πολυ­φω­νία. Χωρίς να έχω ακό­μα γνώ­σεις αρμο­νί­ας και αντί­στι­ξης παρα­τή­ρη­σα εκεί μια μαθη­μα­τι­κή ‚θα έλε­γα, λογι­κή στην ορι­ζό­ντια αυτή κίνη­ση των φωνών. Όταν ξεκί­νη­σα τις ανώ­τε­ρες και ανώ­τα­τες σπου­δές της μου­σι­κής ήρθα σε επα­φή με όλη την μου­σι­κή πρω­το­πο­ρία. Την πολω­νι­κή, με πρω­τα­γω­νι­στές τους Πεντε­ρέ­τσκι, Λου­το­σλάβ­σκι, Μπαίρντ, Σερό­τσκι, Γκου­ρέ­τσκι Σαλό­νεκ και πολ­λούς άλλους καθώς και από άλλες χώρες τους: Στοκ­χά­ου­ζεν, Λίγκε­τι, Μπέ­ριο και φυσι­κά τον Γιάν­νη Ξενά­κη όπου ο τελευ­ταί­ος κρά­τη­σε θα έλε­γα και επέ­κτει­νε την Πυθα­γό­ρεια θεω­ρία. Βρή­κα εκεί άλλους τρό­πους έκφρα­σης και δια­φο­ρε­τι­κή φιλο­σο­φι­κή προ­σέγ­γι­ση της συν­θε­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας. Φτά­νει να ανα­φέ­ρω τον Theodore Adorno και την πραγ­μα­τεία του « Η φιλο­σο­φία της Νέας Μου­σι­κής», Οι θεω­ρί­ες περί στο­χα­στι­κής μου­σι­κής του Γιάν­νη Ξενά­κη ή τον σπου­δαίο Πολω­νό πρω­το­πο­ρια­κό συν­θέ­τη, θεω­ρη­τι­κό της σύγ­χρο­νης τεχνο­τρο­πί­ας σύν­θε­σης και στο­χα­στή Boguslaw Schaffer και πολ­λούς άλλους.

Η Άνοι­ξη της Πρά­γας με ωρίμασε
Θέλω να σου πω όμως και άλλα πράγ­μα­τα που επη­ρέ­α­σαν την μου­σι­κή μου. Ωρί­μα­ζα σαν άτο­μο μέσα στην επο­χή της αμφι­σβή­τη­σης. Η κατα­λυ­τι­κή χρο­νο­λο­γία ήταν το 1968. Όλα ξεκί­νη­σαν από τα φοι­τη­τι­κά γεγο­νό­τα του Μάρ­τη του 68, όπου οι φοι­τη­τές ζητού­σαν ελευ­θε­ρία έκφρα­σης. Τότε η λογο­κρι­σία απα­γό­ρευ­σε την παρου­σία του έργου του ρομα­ντι­κού Πολω­νού ποι­η­τή Adam Mickiewicz,”Dziady” που σημαί­νει «Οι γέροι». Το έργο αυτό αφο­ρού­σε την κατά­στα­ση της Πολω­νί­ας που βρι­σκό­ταν τότε υπό τον τσα­ρι­κό ζυγό. Σ’ ένα σημείο του έργου φωνά­ζουν « κάτω οι μοσχο­βί­τες». Αυτό ερμη­νεύ­τη­κε από την κυριαρ­χού­σα τότε κατά­στα­ση ως αντι­σο­βιε­τι­κό ξέσπα­σμα. Δεν θα ασχο­λη­θώ με το ποιος είχε δίκιο, αλλά το ερώ­τη­μα που άμε­σα δημιουρ­γή­θη­κε, ήταν για­τί έγι­νε το 1966 τόση φασα­ρία με την απα­γό­ρευ­ση της μου­σι­κής του Μίκη Θεο­δω­ρά­κη από τα ΜΜΕ της επο­χής εκεί­νης και μετά φυσι­κά από την δικτα­το­ρία. Σε τι δια­φέ­ρει η μία λογο­κρι­σία από την άλλη. Ακο­λού­θη­σε ο Μάης του ‘68 στο Παρί­σι με ηγέ­τη τον υπαρ­ξι­στή Ζαν Πωλ Σαρτρ. Το καλο­καί­ρι του ίδιου χρό­νου έχου­με την εισβο­λή των στρα­τευ­μά­των του «Συμ­φώ­νου της Βαρ­σο­βί­ας» στην Τσε­χο­σλο­βα­κία με σκο­πό να απο­τρέ­ψουν τον εκδη­μο­κρα­τι­σμό στην χώρα, αυτό που ήθε­λε να εφαρ­μό­σει ο Ντούμ­π­τσεκ. Άρχι­σαν οι συλ­λή­ψεις και οι διωγ­μοί. Στην Πολω­νία το 1976 ο διά­ση­μος σκη­νο­θέ­της Andrzej Wajda μας παρου­σιά­ζει τις γνω­στές και στην χώρα μας ται­νί­ες «Άνθρω­πος από Μάρ­μα­ρο» και «Άνθρω­πος από Σίδε­ρο» Τότε δρού­σε και ο Grotowski με το ανοι­χτό θέα­τρο. Δεν θέλω τώρα να επε­κτα­θώ σ’ αυτά για να μην ξεφύ­γω από το κύριο θέμα που μας αφο­ρά. Απλά σκια­γρά­φη­σα μια ιστο­ρι­κή για τους νέους περί­ο­δο μέσα στην οποία βρέθηκα. 

Μου­σι­κή και Φιλοσοφία
Εκεί­νο όμως που συνει­δη­το­ποί­η­σα κατά την διάρ­κεια των σπου­δών ήταν πως όταν γεν­νή­θη­κα στην λεγό­με­νη λόγια μου­σι­κή ο μετα­σερ­ραϊ­σμός ‚η στι­χο­γρα­φι­κή μου­σι­κή βρί­σκο­νταν στο απο­κο­ρύ­φω­μα της. Έδι­νε πια δυνα­μι­κά το παρόν της και η ηλε­κτρο­νι­κή μου­σι­κή. Κάτι σημα­ντι­κό στους και­ρούς και πρω­τό­γνω­ρο για τα μου­σι­κά δρώ­με­να ήταν οι μου­σι­κές παρα­στά­σεις. Στην χώρα μας μ’ αυτό ασχο­λή­θη­κε ο Γιάν­νης Χρή­στου. Νομί­ζω πως αυτός στις παρα­στά­σεις του, έδι­νε και ένα μήνυ­μα φιλοσοφικό-τελετουργικό.
Εκτός απ’ αυτό η φιλο­σο­φία ( αρχαίο-ελλη­νι­κή και ευρωπαϊκή)η αρχαία-ελλη­νι­κή τρα­γω­δία κ.α.
Τις πρώ­τες μέρες που ήρθα στην Ελλά­δα διά­βα­ζα του Αρι­στο­τέ­λη το «Πέρι ουρα­νού» όπου ανά­με­σα στα άλλα πραγ­μα­τεύ­ο­νταν την κίνη­ση την απλή και την σύν­θε­τη. Το 1981 συν­θέ­τω το «Κουαρ­τέ­το Εγχόρ­δων» βασι­σμέ­νο στο φρύ­γιο εναρ­μό­νιο τετρά­χορ­δο. Στο έργο αυτό μετα­βάλ­λο­νταν η κίνη­ση σε ενέρ­γεια και το αντί­θε­το. Νομί­ζω ότι όλοι οι Έλλη­νες αλλά και αλλο­δα­ποί ανα­ζη­τούν την πηγή έμπνευ­σης στον αρχαίο – ελλη­νι­κό πολι­τι­σμό. Έτσι και ο Πυθα­γό­ρας με την « Αρμο­νία των Σφαι­ρών» μας μαρ­τυ­ρεί την βαθιά σχέ­ση της μου­σι­κής με το σύμπαν. Το σύμπαν και μόνο είναι για έναν συν­θέ­τη πρό­κλη­ση. Πατώ­ντας και μόνο την ελλη­νι­κή γη , έχω την αίσθη­ση ότι αγγί­ζω την προϊ­στο­ρία. Τους προ αιώ­νιους χρό­νους. Μέσα απ’ αυτά τα θεω­ρή­μα­τα ανα­ζη­τώ την τεχνι­κή εκεί­νη που θα με οδη­γή­σει σ’ έναν κόσμο δικό μου. Προσωπικό.

Για την έμπνευση
Τι είναι αυτό που σας εμπνέ­ει; Και πως αυτό γίνε­ται μουσική;
Η μου­σι­κή είναι ήχος ;είναι εικό­να; τι είναι η μου­σι­κή; τι εννο­εί­ται είναι η ίδια η ύπαρ­ξη μου.

Μ’ εμπνέ­ουν διά­φο­ρα πράγ­μα­τα είτε μου­σι­κά είτε εξω­μου­σι­κά. Με την έννοια του εξω­μου­σι­κού δεν εννοώ απα­ραί­τη­τα την προ­γραμ­μα­τι­κή μου­σι­κή, αν και δεν την απο­φεύ­γω κιό­λας. Ας πού­με ότι μέσα απ’ τα φίλ­τρα του συν­θέ­τη όλα τα εξω­τε­ρι­κά φαι­νό­με­να μετα­σχη­μα­τί­ζο­νται σε ήχους. Η μου­σι­κή είναι συχνό­τη­τες ίδιες μ’ εκεί­νες του σύμπα­ντος. Γι αυτό υπάρ­χει αυτή η συγ­γέ­νεια. Γι’ αυτό και ο Πυθα­γό­ρας και οι ορφι­κοί είναι για μας πρό­κλη­ση. Ως συν­θέ­της αισθά­νο­μαι ότι ολο­κλη­ρώ­νο­μαι σαν άτο­μο. Και σήμε­ρα στους δύσκο­λους για μας και­ρούς όπου ποια αμφι­σβη­τού­νται οι ιδε­ο­λο­γί­ες η μου­σι­κή μου καλύ­πτει αυτό το κενό, ενστι­κτω­δώς θα έλεγα.

Επί­σης μου έχει κάνει εντύ­πω­ση πως όταν συνερ­γά­ζε­στε με κάποιον δεν ψάχνε­τε κάποιο γνω­στό όνο­μα αλλά κάποιον που να αντα­πο­κρί­νε­ται στην αισθη­τι­κή σας. Όλοι οι νέοι συν­θέ­τες μελο­ποιούν γνω­στούς και διά­ση­μους ποι­η­τές .Μήπως για να είναι σίγου­ροι ότι το εγχεί­ρη­μα θα είναι πιο κοντά στην επι­τυ­χία; Εσείς μελο­ποιεί­ται φυσι­κά αξιό­λο­γους αλλά όχι διά­ση­μους, σα να μην τους έχε­τε ανά­γκη .Μιλή­στε μου για λίγο για την ποί­η­ση που μελοποιείτε.

Το ζητού­με­νο δεν είναι για μένα ο διά­ση­μος η μη ποι­η­τής. Αλλά αυτός που μου προ­σφέ­ρει κάτι για να ασχο­λη­θώ μαζί του. Ξέρεις μετά τον Θεο­δω­ρά­κη η μελο­ποί­η­ση ποι­η­μά­των κατά­ντη­σε μόδα. Κι εγώ μελο­ποί­η­σα λόγου χάρη την Μαρία Πολυ­δού­ρη. Με ενδιέ­φε­ρε το λυρι­κό είδος της μου­σι­κής που θα μπο­ρέ­σω να ανα­δεί­ξω μέσα από τα ποι­ή­μα­τά της. Μελο­ποί­η­σα και Θόδω­ρο Σαντά, Δημο­σθέ­νη Δόγκα, Γωγώ Παζα­ρο­πού­λου. Περισ­σό­τε­ρο με έλκυε η λυρι­κή ποί­η­ση. Τώρα εκτός από τον Ηλία Παπα­κων­στα­ντί­νου ασχο­λού­μαι με την Τζέ­νη Βλα­χώ­νη που ετοι­μά­ζω για απαγ­γε­λία και σύνο­λο δωμα­τί­ου. Δεν πολύ θέλω να μιλάω για τα έργα που γρά­φω. Η μου­σι­κή που θα ήθε­λα να την ακού­σουν πολ­λοί άνθρω­ποι να μιλή­σει από μόνη της. Όπως το λέει ο λαός « ας μην το ματιά­σου­με το πράμα» .

Ανα­ζη­τώ­ντας την καλ­λι­τε­χνι­κή αλήθεια 
Θέλω όμως να δώσω μια συμ­βου­λή στους νεό­τε­ρους. Παρα­τη­ρώ πολ­λές φορές ότι θέλουν να ναι σίγου­ροι της επι­τυ­χί­ας και ενδια­φέ­ρο­νται, για μου­σι­κή κινη­μα­το­γρά­φου ή κάτι που να «που­λά­ει» Πρό­σε­ξε. Δεν σημαί­νει βέβαια πως το μη εμπο­ρι­κό απο­τε­λεί εγγύ­η­ση ποιό­τη­τας και το εμπο­ρι­κό όχι διό­τι είναι φτη­νό. Πρώ­τα απ’ όλα καλού­μα­στε να ανα­ζη­τή­σου­με την δική μας καλ­λι­τε­χνι­κή αλή­θεια χωρίς να σκε­φτό­μα­στε όλα τα άλλα. Να μην έχου­με τέτοιες ανασφάλειες. 

Το πέρα­σμα από την τονι­κό­τη­τα στην ατονικότητα
Περά­σα­με από την τονι­κό­τη­τα στην ατο­νι­κό­τη­τα κι από την ατο­νι­κό­τη­τα στον θόρυ­βο. Ποια μου­σι­κή πιστεύ­ε­τε θα μεί­νει όπως π.χ. έμει­νε στην ιστο­ρία η μου­σι­κή του Μότσαρτ και του Μπε­τό­βεν; Που μας οδη­γεί το σήμε­ρα με τους υπο­λο­γι­στές κι όλες αυτές τις αλλα­γές που γίνονται
Το πέρα­σμα από την τονι­κό­τη­τα στην ατο­νι­κό­τη­τα ήταν μια φυσι­κή μου­σι­κή εξέ­λι­ξη των μέσων έκφρασης.
Ανα­φέρ­θη­κα παρα­πά­νω για την καλ­λι­τε­χνι­κή αλή­θεια που πηγά­ζει μέσα από τις δικές μας πλέ­ον εξω­α­κα­δη­μαϊ­κές τεχνι­κές ανα­ζη­τή­σεις που σε οδη­γούν σε συγκε­κρι­μέ­νο στό­χο . Ότι δικαιώ­θη­κε ιστο­ρι­κά στην τέχνη είναι γνή­σιο και αλη­θι­νό. Το ίδιο γίνε­ται και με την πρό­σφα­τη μου­σι­κή του 20ου αιώνα.
Η μου­σι­κή πρω­το­πο­ρία για παρά­δειγ­μα τερ­μά­τι­σε διό­τι από μόνη της αυτο­κτό­νη­σε. Έδω­σε τέρ­μα στην ζωή της για­τί μέχρι που μπο­ρού­σε να φτά­σει το λεγό­με­νο πεί­ρα­μα για το πεί­ρα­μα; Πάντο­τε σε κάθε επο­χή εμφα­νί­ζο­νται και οι τσαρ­λα­τά­νοι που γίνο­νται και πασί­γνω­στοι, αλλά εντέ­λει ιστο­ρι­κά σβήνουν.
Οι δρό­μοι της μου­σι­κής με την τεχνο­λο­γία ήταν παράλ­λη­λοι. Έτσι είναι φυσι­κό στην επο­χή μας να έχου­με νέα ηλε­κτρο­νι­κά όργα­να , όπως είναι και οι υπο­λο­γι­στές. Αυτά δεν πρέ­πει να μας φοβί­ζουν. Εξ άλλου πάντο­τε όταν έχου­με να κάνου­με με κάτι και­νού­ριο αρχι­κά, μέχρι να το μάθου­με θα είμα­στε σε ένα πει­ρα­μα­τι­κό στά­διο. Στο τέλος, που μας οδη­γεί όλο αυτό; όλα εξαρ­τώ­νται από την ανθρώ­πι­νη ψυχή. Τα άλλα είναι μόνο εργα­λεία για να πετύ­χου­με τον στόχο.
Μου­σι­κή και εκπαίδευση
Εσείς, ως δάσκα­λος, εφαρ­μό­ζε­τε αυτά που μάθα­τε στην Πολω­νία στους μαθη­τές σας; Τι θα συμ­βου­λεύ­α­τε τους μαθη­τές που θέλουν να ασχο­λη­θούν με τη σύν­θε­ση σήμε­ρα Ποιο δρό­μο να πάρουν;

Δίδα­ξα και ακό­μα διδά­σκω. Τον και­ρό που ξεκί­νη­σα να ασκώ αυτό το λει­τούρ­γη­μα, η ελλη­νι­κή μου­σι­κή βιβλιο­γρα­φία ήταν πολύ φτω­χή. Κάτι γρά­φτη­κε για την σύγ­χρο­νη μου­σι­κή. Σημα­ντι­κό γεγο­νός ήταν η έκδο­ση της Αρμο­νί­ας του Χίντε­μιτ. Κατά τα άλλα η αρμο­νία του Μανώ­λη Καλο­μοί­ρη, λίγα πράγ­μα­τα πάντως. Σήμε­ρα από αυτήν την άπο­ψη είμα­στε πολύ καλύ­τε­ρα. Έτσι από αυτό το γεγο­νός και μόνο ανα­γκά­στη­κα να κατα­φύ­γω σε ότι έμα­θα στην Πολω­νία. Δίδα­σκα την λει­τουρ­γι­κή αρμο­νία. Πολ­λά συγ­γράμ­μα­τα της αντί­στι­ξης ήταν πολω­νι­κά. Φυσι­κά όλα αυτά προ­σπα­θού­σα να τα προ­σαρ­μό­σω στα δικά μας ελλη­νι­κά δεδο­μέ­να. Λίγοι ήμα­σταν αυτοί που στα μαθή­μα­τα περ­νά­γα­με και τους προ­βλη­μα­τι­σμούς της σύγ­χρο­νης μου­σι­κής. Πολ­λές φορές οι γνώ­σεις του ιστο­ρι­κού υλι­σμού με βοή­θη­σαν να συσχε­τί­ζω το σήμε­ρα με τον παρελ­θόν και το μέλ­λον. Στους νέους υπο­ψή­φιους συν­θέ­τες εκτός από εκεί­να που ανέ­φε­ρα παρα­πά­νω συνι­στώ να ακούν μου­σι­κή όλων των ειδών, δια­φό­ρων εθνι­κο­τή­των και πολι­τι­σμών, όχι μόνο ευρω­παϊ­κών. Η τεχνο­λο­γία, πλέ­ον, μας παρέ­χει αυτές τις δυνα­τό­τη­τες. Να ερευ­νούν και να ανα­λύ­ουν τα μου­σι­κά φαι­νό­με­να. Και πάνω απ’ όλα να μην φοβού­νται να ναι οι εαυ­τοί τους. 

Στα κάτω­θι links θα βρεί­τε αντι­προ­σω­πευ­τι­κή μου­σι­κή του Νίκου Φυλακτού

ΣΥΜΦΩΝΙΑ (1976)

SINFONIETTA(1996)

ΑΛΕΑΤΟΡΙΚΑ ΣΚΙΤΣΑ (1974)

Τρα­γού­δι (1988)

DIVERTIMENTO

“Αλε­α­το­ρι­κά Σκί­τσα” Για Ορχή­στρα (1974) | Official Audio Release

Βρεί­τε μας και στη σελί­δα μας στο Facebook:
Η Μου­σι­κή σήμε­ρα Music today