Οι παλιές ονομασίες των περιοχών της Αθήνας: Κολωνάκι ή Κατσικάδα;

Με μια μικρή ανα­δρο­μή στον χρό­νο θα μάθε­τε όλα τα παλιά τοπω­νύ­μια γνω­στό­τα­των περιο­χών της Αθήνας.

Κατσι­κά­δι­κα: Στα τέλη του 19ου αιώ­να, όταν ακό­μα σχε­δια­ζό­ταν η Πλα­τεία Δεξα­με­νής, το Κολω­νά­κι απο­κα­λού­ταν Κατσι­κά­δι­κα, και βόρεια της πλα­τεί­ας δεν υπήρ­χαν παρά καλύ­βες βοσκών. Τα κατσι­κά­κια τους, μάλι­στα, έφα­γαν –στην κυριο­λε­ξία– την πρώ­τη από­πει­ρα δεντρο­φύ­τευ­σης του Λυκαβηττού.

Μπρα­χά­μι ονο­μα­ζό­ταν παλαιό­τε­ρα ο Άγιος Δημή­τριος. Το όνο­μα προ­έ­κυ­ψε μάλ­λον από κάποιον Εβραίο ιδιο­κτή­τη κτη­μά­των στην περιο­χή, το όνο­μα του οποί­ου από Αβρα­άμ έγι­νε Μπρα­χά­μης. Στην περιο­χή, υπήρ­χαν παλιά δύο συνοι­κί­ες, το Σπι­θά­ρι και τα Χελιώ­τι­κα (από το επί­θε­το ιδιο­κτή­τη εκτά­σε­ων εκεί, Χελιώτη).

Το Αιγά­λεω, απο­σπά­στη­κε από τον Δήμο Αθη­ναί­ων το 1934 και έγι­νε ανε­ξάρ­τη­τη κοι­νό­τη­τα. Το αρχι­κό όνο­μα της κοι­νό­τη­τας ήταν Νέαι Κυδω­νί­αι, καθώς κατοι­κού­νταν από πρό­σφυ­γες που είχαν έρθει από τις Κυδω­νί­ες (Αϊβα­λί σήμε­ρα), πόλη απέ­να­ντι από τη Λέσβο.

Ο Άλι­μος ανα­γνω­ρί­στη­κε ως ανε­ξάρ­τη­τη κοι­νό­τη­τα το 1927, με το όνο­μα Καλα­μά­κι. Προ­φα­νώς, ο καλα­μιώ­νας που υπήρ­χε στην περιο­χή, έδω­σε το όνο­μα στη νεο­σύ­στα­τη κοινότητα.

Η Αργυ­ρού­πο­λη, αρχι­κά, ονο­μα­ζό­ταν Νέα Αργυ­ρού­πο­λη, από την ομώ­νυ­μη πόλη του Πόντου, νότια της Τραπεζούντας.

Η Δάφ­νη ονο­μα­ζό­ταν παλαιό­τε­ρα Κατσι­πό­δι. Πρό­κει­ται για μεσαιω­νι­κή ονο­μα­σία από τα κτή­μα­τα της οικο­γέ­νειας Κατσιπόδη.

Χασά­κι ονο­μα­ζό­ταν ως τη δεκα­ε­τία του 1950 περί­που, το Ελλη­νι­κό. Το όνο­μα αυτό οφεί­λε­ται στον πύρ­γο του Χασάν πασά που υπήρ­χε εκεί επί τουρκοκρατίας.

Στα βυζα­ντι­νά χρό­νια, Χαλ­κω­μα­τά­δες, ονο­μα­ζό­ταν το (Νέο) Ηρά­κλειο, από τους πολ­λούς κατοί­κους του που ασχο­λού­νταν με την επε­ξερ­γα­σία του Χαλ­κού. Επί τουρ­κο­κρα­τί­ας, το όνο­μα μετα­τρά­πη­κε σε Αρά­κλι, για να φτά­σου­με στο σημε­ρι­νό Ηρά­κλειο. Μια από τις συνοι­κί­ες του, είναι η Κανα­πί­τσα. Πήρε το όνο­μά της από τις πολ­λές λυγα­ριές που υπήρ­χαν εκεί, καθώς η λυγα­ριά λέγε­ται και καναπίτσα.

Η πιο πρό­σφα­τη μετο­νο­μα­σία Δήμου της Αττι­κής έγι­νε το 1994. Τα, μέχρι τον Σεπτέμ­βριο του έτους αυτού, Νέα Λιό­σια, έγι­ναν Ίλιον. Στην αρχαιό­τη­τα, βρι­σκό­ταν εκεί ο Δήμος Τρώ­ων. Το όνο­μα Λιό­σια προ­έρ­χε­ται από την αρβα­νί­τι­κη οικο­γέ­νεια Λιό­σα, που από τον 14ο αιώ­να εγκα­τα­στά­θη­κε στα σημε­ρι­νά Άνω Λιόσια.

Κατά τον αεί­μνη­στο Τάκη Νατσού­λη, η Κηφι­σιά, τον 19ο αιώ­να, ονο­μα­ζό­ταν Αλω­νά­ρα, από τα αλώ­νια της περιο­χής. Το σημε­ρι­νό όνο­μά της οφεί­λε­ται στον Κηφι­σό ποτα­μό, που τη διαρ­ρέ­ει. Μια από τις περιο­χές της Κηφι­σιάς, είναι ο Κοκ­κι­να­ράς, που οφεί­λει το όνο­μά του στο κόκ­κι­νο χρώ­μα του αμμώ­δους και σχε­τι­κά από­κρη­μνου εδάφους.

Τα Μελίσ­σια, ονο­μα­ζό­ταν παλιά Ζωο­δό­χος Πηγή, από την ομώ­νυ­μη εκκλησία.

Η Μετα­μόρ­φω­ση ήταν γνω­στή ως Κου­κου­βά­ου­νες. Στα αρχαία χρό­νια, ονο­μα­ζό­ταν Γλαύ­κεια,από τις πολ­λές κου­κου­βά­γιες που υπήρ­χαν σ’ αυτή. Έτσι, από την κου­κου­βά­για, προ­έ­κυ­ψε το Κου­κου­βά­ου­νες. Σύμ­φω­να με άλλη εκδο­χή, το όνο­μα Κου­κου­βά­ου­νες, προ­ήλ­θε από την κου­κού­βα, ένα είδος στα­φυ­λιού που αφθο­νού­σε στην περιοχή.

Ποδα­ρά­δες ονο­μα­ζό­ταν παλιά η Νέα Ιωνία. Το όνο­μα προ­έρ­χε­ται από την αθη­ναϊ­κή οικο­γέ­νεια των Πλα­τυ­πό­δων ή από τον Τούρ­κο αγά Μου­στα­φά Ποδα­ρά, που είχε κτή­μα­τα στην περιο­χή. Κατά μία άλλη εκδο­χή, προ­έρ­χε­ται από τις κολό­νες (ποδά­ρια ή ποδα­ρά­δες) του Αδριά­νειου υδρα­γω­γεί­ου, που υπήρ­χαν παλιά σε δυο σημεία του Ποδο­νί­φτη. Με την εγκα­τά­στα­ση των πρώ­των προ­σφύ­γων στην περιο­χή, πήρε το όνο­μα Νέα Πισι­δία (από την Πισι­δία, χώρα της Μικράς Ασί­ας), που υπε­ρί­σχυ­σε του Νέα Σπάρ­τη (Σπάρ­τη, πόλη της Μικράς Ασίας).

Συνοι­κί­ες της Νέας Ιωνί­ας είναι, μετα­ξύ άλλων, η Σαφρά­μπο­λη (από την ομώ­νυ­μη πόλη της Μ. Ασί­ας), Καλο­γρέ­ζα (από παρα­φθο­ρά της λέξης Καλο­γριά, που ανα­φε­ρό­ταν στην Αγία Φιλο­θέη) και Περισ­σός. Περισ­σός ονο­μα­ζό­ταν ένα ρέμα που βρι­σκό­ταν παλιά στην περιο­χή και κατέ­λη­γε στον Ποδο­νί­φτη. Στα μεσαιω­νι­κά χρό­νια, στο ρέμα χυνό­ταν εκτός από τα βρο­χό­νε­ρα και το πλε­ο­νά­ζον (περισ­σό) νερό, του Αδριά­νειου υδραγωγείου.

Ποδο­νί­φτης ονο­μα­ζό­ταν η ευρύ­τε­ρη περιο­χή Νέας Φιλα­δέλ­φειας και Νέας Χαλ­κη­δό­νας, από το ομώ­νυ­μο ρέμα που υπήρ­χε εκεί. Για την ονο­μα­σία του ρέμα­τος, υπάρ­χουν διά­φο­ρες εκδο­χές. Ότι προ­έρ­χε­ται από τα κτή­μα­τα της αθη­ναϊ­κής οικο­γέ­νειας Ποδο­νί­φτη. Σύμ­φω­να με άλλη άπο­ψη, η ονο­μα­σία προ­έρ­χε­ται από το λίγο νερό που δεχό­ταν το ρέμα από τον Κηφι­σό (μέσω… του Περισ­σού) και σύμ­φω­να με την Τρί­τη εκδο­χή, ότι παλιά, στην περιο­χή του ρέμα­τος γίνο­νταν ασκή­σεις από στρα­τιώ­τες που έρχο­νταν από την Αθή­να. Οι στρα­τιώ­τες αυτοί έπλε­ναν τα πόδια τους στο ρέμα, που πήρε το όνο­μα Ποδονίφτης!

Ο Ποδο­νί­φτης ανα­φέ­ρε­ται και στις «Παρα­δό­σεις» του Νικό­λα­ου Πολί­τη για τη… νεράι­δα του. Όπως γρά­φει ο «πατέ­ρας» της ελλη­νι­κής λαο­γρα­φί­ας, μια φορά, ένας δια­βά­της περ­νού­σε μεσά­νυ­χτα από το ρέμα. Ξαφ­νι­κά, άκου­σε κλά­μα­τα μικρού παι­διού. Ψάχνο­ντας στα χαμό­κλα­δα, βρή­κε ένα πανέ­μορ­φο παι­δά­κι που έκλαι­γε και το πήρε στην αγκα­λιά του. Το παι­δί όμως, τον άρπα­ξε απ’ τον λαι­μό και θα τον έπνι­γε, αν δεν προ­λά­βαι­νε να φωνά­ξει «Βοή­θα Χρι­στέ και Πανα­γιά!». Τότε, η νεράι­δα που παρου­σια­ζό­ταν ως μικρό παι­δί για να ξεγε­λά τους ανθρώ­πους και να τους πνί­γει, εξα­φα­νί­στη­κε! Από το 1927, η Νέα Φιλα­δέλ­φεια πήρε το σημε­ρι­νό της όνο­μα από την ομώ­νυ­μη πόλη της Μ. Ασί­ας. Περιο­χή της Νέας Φιλα­δέλ­φειας είναι ο Κόκ­κι­νος Μύλος. Οφεί­λει το όνο­μά του στο ομώ­νυ­μο εξο­χι­κό κέντρο που υπήρ­χε εκεί προ­πο­λε­μι­κά. Στην ίδια περιο­χή, υπήρ­χε παλιά και υδρόμυλος.

Το Νέο Ψυχι­κό ονο­μα­ζό­ταν παλιά Ανθό­κη­πος από τις πολ­λές καλ­λιέρ­γειες λου­λου­διών που υπήρ­χαν εκεί.

Η περιο­χή του Παλαιού Φαλή­ρου ήταν γνω­στή ως Τρεις Πύρ­γοι, από τους πύρ­γους που χρη­σί­μευαν ως παρα­τη­ρη­τή­ρια για τα πει­ρα­τι­κά πλοία που υπήρ­χαν εκεί. Μια από τις συνοι­κί­ες του είναι και η Αμφι­θέα, γνω­στή και ως Βουρ­λο­πό­τα­μος, καθώς από την αρχαιό­τη­τα ήταν ελώ­δης τόπος με βούρλα.

Και μία… άσχε­τη πλη­ρο­φο­ρία. Στο Παλαιό Φάλη­ρο, λει­τούρ­γη­σε ο πρώ­τος ζωο­λο­γι­κός κήπος της Αθή­νας (από το 1900 ως το 1916).

Μαγκου­φά­να, ονο­μα­ζό­ταν παλαιό­τε­ρα η Πεύ­κη. Για το όνο­μα αυτό, υπάρ­χουν διά­φο­ρες εκδο­χές. Ότι προ­έρ­χε­ται από τα κτή­μα­τα χήρας της οικο­γέ­νειας Μαγκα­φά, που είχε στην ιδιο­κτη­σία της την περιο­χή. Σύμ­φω­να με άλλη άπο­ψη, το όνο­μα οφεί­λε­ται σε κάποια Άννα, που ήταν ανύ­πα­ντρη και την απο­κα­λού­σαν «μαγκού­φα». Η Άννα είχε πάει στην φημι­σμέ­νη για το υγιει­νό της κλί­μα περιο­χή, για να θερα­πευ­τεί από τη φυμα­τί­ω­ση. Μάλι­στα, κάποιοι ισχυ­ρί­ζο­νται ότι η Άννα (η) μαγκού­φα ήταν υπη­ρέ­τρια του μεγα­λο­κτη­μα­τία Κατσί­μπα­λη. Από το 1960, η Μαγκου­φά­να μετο­νο­μά­στη­κε σε Πεύκη.

Ο Ταύ­ρος ονο­μα­ζό­ταν Νέα Σφα­γεία, από τα σφα­γεία που λει­τουρ­γού­σαν εκεί από το 1915, ως περί­που το 1968.

Η Φιλο­θέη, το 1934 ανα­γνω­ρί­στη­κε ως ανε­ξάρ­τη­τη κοι­νό­τη­τα με το όνο­μα Νέα Αλε­ξάν­δρεια, όνο­μα που οφει­λό­ταν στον Αλε­ξαν­δρι­νό αρχι­τέ­κτο­να Γ. Αρχο­ντού­λη, που από το 1907 είχε στην ιδιο­κτη­σία του μεγά­λο μέρος της περιο­χής και είχε εκπο­νή­σει το ρυμο­το­μι­κό της σχέδιο.

Ο Κορυ­δαλ­λός ονο­μα­ζό­ταν Κου­τσι­κά­ρι, από τον φαρ­μα­κο­ποιό και δήμαρ­χο της Αθή­νας Εμμα­νου­ήλ Κου­τσι­κά­ρη (1812–1865), που είχε στην ιδιο­κτη­σία του πολ­λά κτή­μα­τα στην περιοχή.

Οι Αχαρ­νές είναι γνω­στές και ως Μενί­δι. Το όνο­μα αυτό προ­έρ­χε­ται πιθα­νό­τα­τα από το επώ­νυ­μο του τιμα­ριού­χου βυζα­ντι­νού άρχο­ντα Μενί­δη και βρί­σκε­ται σε χρή­ση ήδη από τον 12ο αιώνα.

Το Τατόι, περιο­χή γνω­στή από το στρα­τιω­τι­κό αερο­δρό­μιο και τα, τέως, βασι­λι­κά κτή­μα­τα, οφεί­λει το όνο­μά του στην αρβα­νί­τι­κη οικο­γέ­νεια Τατόη που εγκα­τα­στά­θη­κε εκεί τον 14ο αιώ­να. Το Τατόι είναι βέβαια γνω­στό και ως Δεκέ­λεια. Τέλος, η Φυλή είναι γνω­στή και ως Χασιά, που εσφαλ­μέ­να θεω­ρή­θη­κε ως αλβα­νι­κή λέξη, καθώς προ­ήλ­θε από τη θέση του χωριού και του παλιού δρό­μου που χάνο­νταν από­το­μα μέσα στις πτυ­χώ­σεις του εδά­φους και ήταν αθέ­α­τα από την πεδιά­δα και τους πρό­πο­δες της Πάρνηθας.

Τουρ­κο­λί­μα­νο: Κι αυτό θα το έχε­τε ακου­στά, αν γνω­ρί­ζε­τε έστω και έναν Πει­ραιώ­τη άνω των 40. Είναι το Μικρο­λί­μα­νο του Πει­ραιά, που κάποια στιγ­μή απο­φα­σί­σα­με πως παρα­έ­χει πολ­λά τούρ­κι­κα τοπω­νύ­μια. Το Πασα­λι­μά­νι έμει­νε, το Τουρ­κο­λί­μα­νο έφυγε.

Διά­φο­ρα τοπω­νύ­μια περιο­χών της Αθή­νας και περιχώρων

Αμπα­τζή­δι­κα (τσαρουχάδικα/ραφτάδικα): Η οδός Παν­δρό­σου στο Μονα­στη­ρά­κι.
Βαριές: Η Κηφι­σιά Αγά­μων: Η πλα­τεία Αμε­ρι­κής
Αγε­λά­δες: Ο κήπος του Ζαπ­πεί­ου
Αγιό­τρη­ση: Τα Λιό­σια
Αγχε­σμός: Έτσι λεγό­ταν, μέχρι το 1832, ο Λυκα­βητ­τός, μετά τα Τουρ­κο­βού­νια.
Αέρη­δες: Το τέρ­μα της οδού Αιό­λου
Αλώ­νια: Η πλα­τεία Θησεί­ου
Βατρα­χο­νή­σι: Η περιο­χή ανά­με­σα στο Καλ­λι­μάρ­μα­ρο και στο Παγκρά­τι.
Βοϊ­δο­λί­βα­δο: Περιο­χή της φαλη­ρι­κής παρα­λί­ας, στο τέρ­μα της λεω­φό­ρου Συγ­γρού.
Βοϊ­δο­πνί­χτης: Ο χεί­μαρ­ρος που κατέ­βαι­νε από τον Λυκα­βητ­τό.
Κατσι­κά­δι­κα: Τα Κάτω Πετρά­λω­να
Κόκ­κι­να Χώμα­τα: Οι Αμπε­λό­κη­ποι
Κου­κου­βά­ου­νες: Η Μετα­μόρ­φω­ση
Μαγκου­φά­να: Η Πεύ­κη
Μπο­στά­νια: Το Παλαιό Φάλη­ρο
Μπύ­θου­λας: Ο Κολω­νός
Ντα­μα­ρά­κια: Το Αιγά­λεω
Ποδα­ρά­δες: Η Νέα Ιωνία
Χεζο­λί­θα­ρο: Περιο­χή Μετα­ξουρ­γεί­ου
Βουρ­λο­πό­τα­μος: Η Αμφι­θέα
Γού­βα: Η Βου­λιαγ­μέ­νη
Δαρ­δα­νέ­λια: Τοπω­νύ­μιο περιο­χής του κέντρου της Αθή­νας στη συμ­βο­λή των οδών Πανε­πι­στη­μί­ου, Βου­κου­ρε­στί­ου και Κριε­ζώ­του.
Δεκο­χτού­ρα: Ύψω­μα απέ­να­ντι από το Γηρο­κο­μείο Αθη­νών, στη λεω­φό­ρο Κηφι­σί­ας.
Δρά­κος: Το λιμά­νι του Πει­ραιά.
Ελαιο­τρι­βεία: Περιο­χή στη συμ­βο­λή των λεω­φό­ρων Κων­στα­ντι­νου­πό­λε­ως και Αθη­νών και της οδού Σερ­ρών.
Θων: Η περιο­χή του τέρ­μα­τος των λεω­φό­ρων Β. Σοφί­ας και Αλε­ξάν­δρας στους Αμπε­λο­κή­πους, όπου υπήρ­χε η έπαυ­λη.
Καρά­ου­σι: Τουρ­κι­κή ονο­μα­σία της δυτι­κής πλευ­ράς του Αρεί­ου Πάγου.

 

Πηγή www.e‑stage.gr