21η ΜΑΙΟΥ 1864 : Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

της  Ανα­στα­σί­ας Γεωργοπούλου

β. Το Ιστο­ρι­κό Ψήφι­σμα της Θ’ Βου­λής- Αγώ­νας για απαλ­λα­γή από την «Προ­στα­σία»- Ο ακαν­θώ­δης δρό­μος προς την ‘Ένω­ση.

Στις 26 Νοεμ­βρί­ου του 1850 στα πλαί­σια της  Θ’ Βου­λής οι Ριζο­σπά­στες συντάσ­σουν το Ψήφι­σμα για την Ένω­ση της Επτα­νή­σου, το οποίο ανα­λαμ­βά­νει να εκφω­νή­σει ο Ιωάν­νης Τυπάλ­δος- Δοτο­ρά­τος- Καπε­λέ­τος εκπρο­σω­πώ­ντας και τους άλλους Ριζο­σπά­στες. Το ψήφι­σμα αυτό συνι­στού­σε μία  δια­κή­ρυ­ξη της ατα­λά­ντευ­της θέλη­σης του Επτα­νη­σια­κού λαού για από­κτη­ση της ανε­ξαρ­τη­σί­ας του. Πρό­θε­ση όσων το υπέ­γρα­ψαν από την πολι­τι­κή ομά­δα των Ριζο­σπα­στών ήταν να δια­βι­βα­στεί, με διάγ­γελ­μα της Βου­λής, στην Αγγλία, η οποία με τη σει­ρά της θα το προ­ω­θού­σε και στις άλλες Δυνά­μεις, με την ελπί­δα ταχύ­τε­ρης  πραγ­μα­το­ποί­η­σης του αιτή­μα­τος τους. Ενώ ο εκφω­νη­τής διά­βα­ζε το Ψήφι­σμα αυτό, δια­κό­πτε­ται το διά­βα­σμά με εντο­λή του Αρμο­στή και ανα­βάλ­λο­νται οι εργα­σί­ες του Κοι­νο­βου­λί­ου για τον επό­με­νο Ιού­λιο. Έτσι το Ψήφι­σμα δεν κατα­τέ­θη­κε στα Πρα­κτι­κά της Βου­λής, η οποία δια­λύ­θη­κε τελι­κά το Δεκέμ­βρη του 1851 (22/12). Άρχι­σε  νέος διωγ­μός κατά των Ριζο­σπα­στών. Ο Ηλί­ας Ζερ­βός Ιακω­βά­τος  εξο­ρί­ζε­ται στα Αντι­κύ­θη­ρα  και ο Μομ­φερ­ρά­τος στην Ερει­κούσ­σα (νησί βορειο­δυ­τι­κά της Κέρκυρας).Ο Ιωάν­νης Καπε­λέ­τος ο οποί­ος είχε μετα­βεί στην Αθή­να δεν του επε­τρά­πη  η επά­νο­δος  στο νησί με τη δικαιο­λο­γία ότι είχε απο­κτή­σει ελλη­νι­κή υπη­κο­ό­τη­τα. Ακο­λου­θούν και άλλες εκτο­πί­σεις Ριζο­σπα­στών βου­λευ­τών και οπα­δών του ριζο­σπα­στι­κού κινή­μα­τος¹⁷. Τα μέτρα για να σιγή­σει ο ενω­τι­κός, επα­να­στα­τι­κός λόγος των Ριζο­σπα­στών δεν περιο­ρι­ζό­ταν μόνο στις εκτο­πί­σεις τους. Περι­λάμ­βα­ναν κλεί­σι­μο των εφη­με­ρί­δων (ακό­μη και της μεταρ­ρυθ­μι­στι­κής μερί­δας), λεσχών, κατά­σχε­ση των τυπο­γρα­φεί­ων, καθώς και απα­γό­ρευ­ση κάθε εκδή­λω­σης πανη­γυ­ρι­σμού και συν­θη­μά­των τα  οποία απε­κά­λυ­πταν τα πατριω­τι­κά συναι­σθή­μα­τα λ.χ. επι­γρα­φές « Ζήτω η Ένω­σις» ή πανη­γυ­ρι­σμοί κατά την 25^η Μαρ­τί­ου,  αναρ­τή­σεις ελλη­νι­κών σημαιών σε σπί­τια και καμπα­να­ριά. Το Επτα­νη­σια­κό Ζήτη­μα γίνε­ται διε­θνές πλέ­ον, χάρη στην αγω­νι­στι­κό­τη­τα και καρ­τε­ρία των εξο­ρι­σμέ­νων αντι­προ­σώ­πων του (Ηλ. Ζερ­βού, Ιωσ. Μομ­φερ­ρά­του, Γερ. Λιβα­δά, Ιωαν. Λισγα­ρά,  Φρ. Δομε­νε­γί­νη κ.α.) αλλά και των μη. Αμφό­τε­ροι απο­κρού­ουν  δελε­α­στι­κές προ­τά­σεις από­κτη­σης ελευ­θε­ρί­ας, ανά­λη­ψης ανω­τά­των αξιω­μά­των για βελ­τί­ω­ση των οικο­νο­μι­κών τους μέσων, ενώ καταγ­γέλ­λουν μέσω του Τύπου, από την Αθή­να, τους εκφο­βι­σμούς της  Υψη­λής Αστυ­νο­μί­ας, τις εξο­ρί­ες, τις κατα­σχέ­σεις περιου­σιών, τη μερο­λη­πτι­κή δικαιο­σύ­νη, την κατα­πά­τη­ση του ασύ­λου της ιδιω­τι­κής κατοι­κί­ας ¹⁸ Οτι­δή­πο­τε κατά τη γνώ­μη τους κατα­πα­τά το φυσι­κό και θετό δίκαιο.  Στις  10/22 Δεκεμ­βρί­ου του 1851 δια­λύ­ε­ται το Θ’ Κοι­νο­βού­λιο που άνοι­ξε το δρό­μο για την Ένωση.

Χαρακτικό έργο (Πολιτική αφίσα): Αρχείο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΑΙ ΤΗΣ Θ΄ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ ΒΟΥΛΗΣ
α.Ι. Τυπάλδος Δωτοράτος,β. Η. Ζερβός Ιακωβάτος, γ. Τ. Παϊζης, δ.Γ.Α. Λιβαδάς,
ε.Σ. Πιλαρινός, ζ. Ι. Μομφεράτος, η.Φ. Δομενεγίνης, θ.Ν. Δομενεγίνης, ι.Α. Καρούσος

 

Μετά τη διά­λυ­σή του ο αρμο­στής ετοι­μά­ζε­ται για τις εκλο­γές νέου Κοι­νο­βου­λί­ου, του I’. Στό­χος του σ’ αυτές τις εκλο­γές είναι η απο­δυ­νά­μω­ση, περαι­τέ­ρω της Ριζο­σπα­στι­κής αντι­προ­σω­πεί­ας. Επι­διώ­κει τον προ­σε­ται­ρι­σμό των Μεταρ­ρυθ­μι­στών. Κατά τη διάρ­κεια των εκλο­γών, τον Ιανουά­ριο του 1852, παρου­σιά­ζε­ται «το σύστη­μα της Δεκα­καλ­πί­ας»¹⁹ Παράλ­λη­λα επι­κρα­τούν συν­θή­κες κατά τις οποί­ες απου­σιά­ζει κάθε πρό­σχη­μα ελευ­θε­ρί­ας και ασφά­λειας. Χρη­σι­μο­ποιεί κάθε θεμι­τό και αθέ­μι­το μέσο για να πλή­ξει το δικαί­ω­μα της ψήφου με τη συνέρ­γεια των ντό­πιων προ­στα­σια­νών οργά­νων. Ανα­θε­ω­ρεί τους εκλο­γι­κούς κατα­λό­γους και μειώ­νει με παρά­νο­μο τρό­πο τον αριθ­μό των εκλο­γέ­ων  με απο­τέ­λε­σμα να δια­γρα­φούν από τους εκλο­γι­κούς κατα­λό­γους πολ­λοί οπα­δοί του Ριζο­σπα­στι­σμού. Ο νόμος προ­έ­βλε­πε οι εκλο­γείς να ρίχνουν την ψήφο τους θετι­κή ή αρνη­τι­κή στις κάλ­πες των υπο­ψη­φί­ων, πού ήταν τοπο­θε­τη­μέ­νες αλφα­βη­τι­κά και ανε­ξάρ­τη­τα από κόμ­μα­τα. Καταρ­γώ­ντας την αρχή μυστι­κό­τη­τας της ψήφου, οι 10 κάλ­πες των Ριζο­σπα­στών τοπο­θε­τή­θη­καν χωρι­στά από τις άλλες των Κυβερ­νη­τι­κών (Κατα­χθο­νί­ων — Μεταρ­ρυθ­μι­στών). Πολ­λοί ανα­γκά­στη­καν να ψηφί­σουν μόνο τις κάλ­πες των κυβερ­νη­τι­κών υπο­κύ­πτο­ντας στο κλί­μα βίας και τρό­μου που είχε επι­νοη­θεί από τον Έπαρ­χο του νησιού, με την πομπώ­δη παρου­σία  στρα­τιω­τι­κών με όπλα. Έτσι με αυτά τα σκλη­ρά και βίαια μέτρα κατορ­θώ­θη­κε να επι­τύ­χει ολό­κλη­ρος ο συν­δυα­σμός των Κυβερ­νη­τι­κών στην Κεφα­λο­νιά  και να απο­τύ­χει ο συν­δυα­σμός των Ριζο­σπα­στών^.20. Το νέο Κοι­νο­βού­λιο άρχι­σε τις εργα­σί­ες του στις 14/26   Φεβρουα­ρί­ου του 1852. Τότε  οι Μεταρ­ρυθ­μι­στές πλειο­ψή­φη­σαν συντρι­πτι­κά. Μονα­δι­κοί εκπρό­σω­ποι του Ριζο­σπα­στι­κού κόμ­μα­τος ήταν οι 5 Ριζο­σπά­στες βου­λευ­τές της Ζακύν­θου: Γεώρ­γιος Βερύ­κιος, Ναθα­να­ήλ Δομε­νε­γί­νης, Φρα­γκί­σκος Δομε­νε­γί­νης, Ιωάν­νης Λισγα­ράς και Γου­λιέλ­μος Μινώ­τος. Από αυτούς μόνο οι τρείς ήταν παρό­ντες. Οι άλλοι δύο ήταν εξό­ρι­στοι. Η απου­σία τους προ­κά­λε­σε δια­μαρ­τυ­ρί­ες και από τις δύο παρα­τά­ξεις (Μεταρρυθμιστών-Ριζοσπαστών).Οι Ν. Δομε­νε­γί­νης και Γουλ. Μινώ­τος απο­χώ­ρη­σαν από το Κοι­νο­βού­λιο, χωρίς να δώσουν βου­λευ­τι­κό όρκο, δια­μαρ­τυ­ρό­με­νοι  για τον τρό­πο συγκρό­τη­σης του Κοι­νο­βου­λί­ου. Το κενό στην πολι­τι­κή ηγε­σία του Ριζο­σπα­στι­σμού  καλύ­φθη­κε από τον Κων­στα­ντί­νο Λομ­βάρ­δο, από την Ζάκυν­θο, ο οποί­ος εξε­λέ­γη πρώ­τη φορά σε ανα­πλη­ρω­μα­τι­κές εκλο­γές του 1852 μαζί με τον Ερμάν­νο Λού­τζη και αντι­κα­τέ­στη­σαν αυτούς που απο­χώ­ρη­σαν. Έπρε­πε να προ­λά­βουν το φημο­λο­γού­με­νο σχέ­διο που προ­έ­βλε­πε τη μετα­τρο­πή της Κέρ­κυ­ρας και των Παξών σε αγγλι­κό έδα­φος και παρα­χώ­ρη­ση των άλλων νησιών στην Ελλά­δα.²¹

Το 1858 η Βρε­τα­νι­κή Κυβέρ­νη­ση απο­φα­σί­ζει να στεί­λει στα νησιά με ειδι­κή απο­στο­λή τον William Gladstone, φημι­σμέ­νο πολι­τι­κό άνδρα του Φιλε­λεύ­θε­ρου κόμ­μα­τος, για να εκτι­μή­σει από κοντά την κατά­στα­ση, να διε­ρευ­νή­σει τα αδύ­να­τα σημεία του συστή­μα­τος Προ­στα­σί­ας  και να τα επι­λύ­σει. Η φήμη για κυκλο­φο­ρία εγγρά­φου ανα­φο­ράς του Αρμο­στή  σε πρού­χο­ντες του τόπου, η οποία αμφι­σβη­τού­σε τα κοι­νά αισθή­μα­τα και την κατα­γω­γή  των νησιω­τών, με σκο­πό την υπο­γρα­φή της, αξιο­ποι­ή­θη­κε από τον Κων­στα­ντί­νο Λομ­βάρ­δο· αυτός ηγή­θη­κε του Ριζο­σπα­στι­κού αγώ­να, απο­μά­κρυ­νε την αποι­κιο­ποί­η­ση της Επτα­νή­σου, και οδή­γη­σε τη Βου­λή σε Ψήφι­σμα²² με το οποίο δια­κή­ρυ­ξε ότι «μόνη επι­θυ­μία  και θέλη­σις  (των  Ιονί­ων ) είναι «η παύ­σις της Προ­στα­σί­ας και  η Ένω­σις  της Επτα­νή­σου μετά της Ελευ­θε­ρω­μέ­νης Ελλά­δος» προ­σθέ­το­ντας ότι  μόνο η βία μπο­ρού­σε να τους συγκρα­τή­σει  στην τωρι­νή κατά­στα­ση. Ο ίδιος δεν συμ­φω­νού­σε  με την πολι­τι­κή των μεταρ­ρυθ­μί­σε­ων αφού αυτή απο­μά­κρυ­νε την εκπλή­ρω­ση του πόθου των Επτα­νή­σιων για ένω­ση. Στο Ιόνιο Ψήφι­σμα υπέρ της ‘Ένω­σης η απά­ντη­ση που έφθα­σε από το Λον­δί­νο ήταν αρνη­τι­κή. Ο δε Gladstone παρου­σί­α­ζε προ­τά­σεις για μεταρ­ρυθ­μί­σεις που τελι­κά απορ­ρί­φθη­καν. Η δημο­σί­ευ­ση της επι­στο­λής του Russel (υπουρ­γού Εξω­τε­ρι­κών της Αγγλί­ας), στον πρέ­σβη της Αγγλί­ας στο Τορί­νο στην οποία η Προ­στά­τι­δα Δύνα­μη φερό­ταν να στέ­κε­ται αρω­γός στο ζήτη­μα της Ιτα­λι­κής Ενο­ποί­η­σης, ώθη­σε τον Ζακυν­θι­νό  πολι­τι­κό να κατα­θέ­σει έκκλη­ση  στις Μεγά­λες Δυνά­μεις ζητώ­ντας την ένω­ση του κρά­τους των Ιονί­ων Νήσων με την Ελλά­δα. Σε αυτήν (την έκκλη­ση) επε­σή­μαι­νε ότι  δεν έπρε­πε να στε­ρη­θεί η Ελλά­δα ό,τι  ανα­γνώ­ρι­ζαν στην Ιτα­λία δηλα­δή την ενο­ποί­η­ση της. Ως εκ τού­του ο Gladstone απέ­τυ­χε στην απο­στο­λή του και επέ­στρε­ψε στην Αγγλία. Κατά τον Αλι­σαν­δρά­το Γ. «Το ψήφι­σμα της 20^ης Ιου­νί­ου (1857) θεω­ρή­θη­κε προ­σω­πι­κός θρί­αμ­βος του Κων/νου Λομ­βάρ­δου, πράγ­μα που τον επι­ση­μο­ποί­η­σε στην ηγε­σία των «νέων ριζο­σπα­στών»²³.Η κρί­ση στο εσω­τε­ρι­κό του ριζο­σπα­στι­κού κόμ­μα­τος θα εκδη­λω­θεί έντο­να αργό­τε­ρα, από το καλο­καί­ρι του 1858, για να κατα­λή­ξει σε πλή­ρη διά­στα­ση στη ΙΒ’ Βου­λή (2/1862 – 7/1863)²⁴ Στην Βου­λή αυτή παρί­στα­ντο, ως Πρό­ε­δρος, ο Ηλί­ας Ζερ­βός Ιακω­βά­τος και, ως Αντι­πρό­ε­δρος, ο Ιωσήφ Μομ­φερ­ρά­τος. Ο πρώ­τος, αν και είχε  εκλε­γεί αντι­πρό­σω­πος Κεφαλ­λη­νί­ας του ΙΑ’ Κοι­νο­βου­λί­ου έφθα­σε καθυ­στε­ρη­μέ­να στην Κέρ­κυ­ρα για να πάρει μέρος στις εργα­σί­ες του, οι οποί­ες είχαν ανα­βλη­θεί δύο φορές. Τελι­κά, η Βου­λή αυτή δια­λύ­θη­κε στις 25/11/-7/12 1861 ( ΙΑ’). Ο ριζο­σπά­στης Ηλί­ας Ζερ­βός δεν πρό­λα­βε να παρα­στεί έγκαι­ρα στις εργα­σί­ες της για­τί βρι­σκό­ταν στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη για να βρει τρό­πους βιο­πο­ρι­σμού, αδυ­να­τώ­ντας να εξα­σφα­λί­σει χρή­μα­τα για την έγκαι­ρη επι­στρο­φή του στην  Κέρ­κυ­ρα. Στο νέο  Κοι­νο­βού­λιο (ΙΒ’) οι ηγέ­τες του ριζο­σπα­στι­σμού ειση­γή­θη­καν «βελ­τιώ­σεις» και ανα­στο­λή του Εθνι­κού Ζητή­μα­τος  αφή­νο­ντας κατά­πλη­κτους τους παρι­στά­με­νους.  Από την άλλη πλευ­ρά  η παρά­τα­ξη του ριζο­σπα­στι­σμού οι λεγό­με­νοι  «ενω­τι­κοί»  ενδια­φέ­ρο­νταν μόνο για την «Ένω­ση» και παρέ­λει­παν το αίτη­μα για τη δημο­κρα­τι­κή ανα­μόρ­φω­ση του πολι­τεύ­μα­τος καθώς και προ­τά­σεις για κοι­νω­νι­κές βελ­τιώ­σεις. Ίσως, προ­σπα­θού­σαν να προ­βά­λουν μια συντη­ρη­τι­κή εικό­να του αγώ­να τους, απο­συν­δέ­ο­ντας τον από τα άλλα ευρω­παϊ­κά επα­να­στα­τι­κά κινή­μα­τα προσ­δο­κώ­ντας συμπα­ρά­στα­ση από τις μετριο­πα­θείς ή συντη­ρη­τι­κές ευρω­παϊ­κές δυνά­μεις που δέσπο­ζαν στο πολι­τι­κό σκη­νι­κό της Ευρώ­πης. Έτσι  εξη­γεί­ται η στά­ση των εκπρο­σώ­πων του   γνή­σιου ριζο­σπα­στι­σμού της Επτα­νή­σου αλλά και της Ελλά­δος αφού με την Ένω­ση «δεν θα προ­σαρ­τά­το η Επτά­νη­σος στην Ελλά­δα αλλά η Ελλά­δα στην Επτά­νη­σο»²⁵, εξέ­λι­ξη επι­ζή­μια για τα δίκαια αιτή­μα­τα όλου του Ελληνισμού.

Τον κίν­δυ­νο πολι­τι­κής ομη­ρί­ας της Ελλά­δας από υπέρ­τε­ρες Δυνά­μεις είχαν επι­ση­μά­νει πρώ­τοι οι  «αλη­θείς» Ριζο­σπά­στες· κίν­δυ­νο που μεγε­θύ­νο­νταν με την παρα­χώ­ρη­ση της Επτα­νή­σου στην Ελλά­δα υπό τον όρο εκλο­γής αρε­στού σε αυτήν ηγε­μό­να και «απο­χής από πάσαν προς απε­λευ­θέ­ρω­σιν των δού­λων ημών αδελ­φών ενερ­γεί­ας». Ο ριζο­σπά­στης Πανα­γής Πανάς συνε­χι­στής της προ­ο­δευ­τι­κής ‚υπό τον Ιωσήφ Μομ­φερ­ρά­τος, πτέ­ρυ­γας του Ριζο­σπα­στι­κού κόμ­μα­τος σχο­λί­α­σε «Παρε­χώ­ρη­σε την Επτά­νη­σον όπως κατα­κτή­ση ηθι­κώς την Ελλά­δα. Επί­στευ­σεν  ίσως ότι ούτως πράτ­του­σα θα κατώρ­θου να μετα­φέ­ρη τον αρμο­στήν της από Κερ­κύ­ρας εις Αθή­νας επι­κε­φα­λής αυτού θέτου­σα βασι­λι­κόν στέμ­μα»²⁶ Επιπλέον,οι   ριζο­σπά­στες της Κεφα­λο­νιάς, πίστευαν ακρά­δα­ντα  ότι το αίτη­μα των Επτα­νή­σων για Ένω­ση πρέ­πει να γίνει στη βάση του «κυριαρ­χι­κού και απα­ρά­γρα­πτου δικαιώ­μα­τος» κάθε εθνό­τη­τας· απο­δο­κί­μα­ζαν τις «παρα­στά­σεις» και «τα προ­σφω­νή­μα­τα » των ενω­τι­κών με την δικαιο­λο­γία ότι είναι γραμ­μέ­να με τη μορ­φή «ικε­σιών». Η ΙΒ΄ Βου­λή λήγει με την επα­νά­στα­ση της 11^ης Οκτω­βρί­ου του 1862 και την ανα­τρο­πή του Όθωνα.

Το αίτη­μα της Ένω­σης με την «κοι­νή Μητέρα»(την Ελλά­δα) παρά τις επι­φυ­λά­ξεις και τους φόβους που δια­τυ­πώ­θη­καν — όταν δοκι­μα­ζό­ταν σοβα­ρά η ενό­τη­τα  στο εσω­τε­ρι­κό του ριζο­σπα­στι­κού κόμ­μα­τος – για τους όρους υλο­ποί­η­σης της και την πραγ­μα­τι­κή κατά­στα­ση του Ελλη­νι­κού Βασι­λεί­ου²⁷- τελε­σφό­ρη­σε με την ενερ­γό διπλω­μα­τία του πλη­ρε­ξου­σί­ου του Ελλη­νι­κού κρά­τους, Χαρί­λα­ου Τρι­κού­πη. Ο τελευ­ταί­ος προ­σπά­θη­σε να μετριά­σει τους όρους της Συν­θή­κης της 2^ας /14^ης  Νοεμ­βρί­ου 1863²⁸ στην Ορι­στι­κή Συν­θή­κη  Ένω­σης των Επτα­νή­σων  την 17^η/29^η Μαρ­τί­ου 1864. Την Πρά­ξη αυτή συνυ­πέ­γρα­ψαν και οι άλλες Μεγά­λες Δυνά­μεις που είχαν συνο­μο­λο­γή­σει στη  συν­θή­κη των Παρι­σί­ων του 1815 (Ρωσία. Αυστρία, Πρω­σία, Γαλ­λία).Με τον τρό­πο αυτό η παρα­χώ­ρη­ση έλα­βε το κύρος επί­ση­μης Ευρω­παϊ­κής Πρά­ξης , αφού προη­γου­μέ­νως η ΙΓ’ Ιόνιος Βου­λή είχε συναι­νέ­σει με Ψήφι­σμά της στις 23 Σεπτεμ­βρί­ου /5 Οκτω­βρί­ου του ιδί­ου έτους (1863). Στη Συνε­δρί­α­ση αυτή οι «παλαιοί» Ριζο­σπά­στες απου­σί­α­ζαν αφού δεν είχαν θέσει υπο­ψη­φιό­τη­τα για την ανά­δει­ξη της τελευ­ταί­ας Ιονί­ου Βου­λής²⁹.

Στις 23 Σεπτεμβρίου 1863, η Ιόνιος Βουλή ψηφίζει την Ενωση της Επτανήσου με την Ελλάδα

Στην σύνα­ψη της Συν­θή­κης της 14ης Νοεμ­βρί­ου 1863 προ­σπά­θη­σε να μετά­σχει και η Πύλη που ενώ δεν συμ­με­τεί­χε στην υπο­γρα­φή της Συν­θή­κης  του1815 ‚διεκ­δι­κού­σε τώρα συμ­με­το­χή στην νέα ρύθ­μι­ση του ζητή­μα­τος. Δεν ικα­νο­ποι­ή­θη­κε βέβαια αυτή η αξί­ω­ση της Πύλης από τις Μεγά­λες Δυνά­μεις .Όμως απο­δέ­χθη­καν την άπο­ψη της ότι τα Επτά­νη­σα, λόγω της γειτ­νιά­σε­ως τους με τις κτή­σεις του Σουλ­τά­νου στην περιο­χή, θα παρέ­με­ναν στο διη­νε­κές ουδέ­τε­ρα και θα κατε­δα­φί­ζο­νταν τα φρού­ρια στην Κέρ­κυ­ρα. Έτσι παρά τις επι­φυ­λά­ξεις που δια­τυ­πώ­θη­καν και τα προ­σκόμ­μα­τα που προ­έ­βα­λαν και οι άλλες Μεγά­λες Δυνά­μεις κωλυ­σιερ­γώ­ντας την υπο­γρα­φή της Συν­θή­κης Παρα­χώ­ρη­σης-αν δεν συνυ­πο­λο­γί­ζο­νταν και οι δικές τους «ευαι­σθη­σί­ες»³⁰- η Ένω­ση της Επτα­νή­σου εκφρά­ζο­ντας το κοι­νό αίσθη­μα και των δύο κοι­νο­τή­των δεν απο­τέ­λε­σε μια χαμέ­νη ευκαι­ρία στην αλυ­σί­δα των εθνι­κών διεκ­δι­κή­σε­ων (Κύπρος, Β. ’Ήπει­ρος).  Η Ρωσία κατά­φε­ρε να κηρυ­χθεί η Ανα­το­λι­κή Ορθό­δο­ξος Εκκλη­σία στα Επτά­νη­σα, όπως στην υπό­λοι­πη Ελλά­δα, ως επι­κρα­τού­σα, η Γαλ­λία κατο­χύ­ρω­σε τα δικαιώ­μα­τα πού απο­λάμ­βα­νε η   Καθο­λι­κή Εκκλη­σία των νήσων και η Αυστρία, με την υπο­στή­ρι­ξη  της Πρω­σί­ας, κατο­χύ­ρω­σε τα εμπο­ρι­κά πλε­ο­νε­κτή­μα­τα που απο­λάμ­βα­ναν οι υπή­κο­οι της, κυρί­ως αυτά της ατμο­πλοϊ­κής εται­ρί­ας του Αυστρια­κού Λόϋδ πού πραγ­μα­το­ποιού­σε μεγά­λο  μέρος των θαλάσ­σιων συγκοι­νω­νιών της Ανα­το­λι­κής Μεσο­γεί­ου. Για την Ελλά­δα οι όροι τώρα είναι ευνοϊ­κό­τε­ροι. Αν και κατε­δα­φί­στη­καν τα φρού­ρια της Κέρ­κυ­ρας, η ουδε­τε­ρό­τη­τα περιο­ρί­στη­κε στην Κέρ­κυ­ρα και τους Παξούς, τα δε προ­νό­μια του ξένου εμπο­ρί­ου Ναυ­τι­λί­ας είχαν προ­θε­σμία λήξεως.

Στις 24 Απρι­λί­ου 1864 εκδό­θη­κε το βασι­λι­κό  διά­ταγ­μα που ψήφι­σε η      Ελλη­νι­κή Εθνο­συ­νέ­λευ­ση για την εκλο­γή των Επτα­νή­σιων που θα έπαιρ­ναν μέρος σ ’αυτήν.

Στις 21 Μαΐ­ου /2 Ιου­νί­ου 1864 ο αρμο­στής Ηenry  Knight Storks παρέ­δω­σε τα Ιόνια νησιά στον απε­σταλ­μέ­νο της Ελλη­νι­κής Κυβέρ­νη­σης  Θρα­σύ­βου­λο Ζαΐ­μη. Πολύ νωρί­τε­ρα η ‘Ένω­ση  συν­δέ­θη­κε με την τοπο­θέ­τη­ση στο θρό­νο του Γου­λιέλ­μου-υιού του δια­δό­χου της Δανί­ας, ο οποί­ος μετο­νο­μά­σθη­κε σε Γεώρ­γιο Α’.

Στις 22 Ιουλίου/3 Αυγού­στου 1864 οι πλη­ρε­ξού­σιοι της Επτα­νή­σου έγι­ναν δεκτοί στην πανη­γυ­ρι­κή συνε­δρί­α­ση της Εθνο­συ­νέ­λευ­σης και άρχι­σαν να συμ­με­τέ­χουν σε αυτή. Στα πλαί­σια αυτής της Εθνο­συ­νέ­λευ­σης  από 29/Ιουλίου  ‑17 Νοεμ­βρί­ου 1864 θα γίνουν       και οι συζη­τή­σεις για το Σύνταγ­μα του 1864.

Το πρώ­το σκέ­λος των επι­διώ­ξε­ων του πολύ­μο­χθου και «πολυ­στέ­να­κτου» κατά τη δια­τύ­πω­ση του θαρ­ρα­λέ­ου βου­λευ­τή  και μαχό­με­νου δημο­σιο­γρά­φου- στην  πρω­το­πο­ρία του  αγώ­να ‑Ηλία Ζερ­βού Ιακω­βά­του, για εθνι­κή απο­κα­τά­στα­ση της Επτα­νή­σου, έφθα­σε στο τέλος του. Απέ­με­νε μέσα στο νέο πλαί­σιο του Ελλη­νι­κού βασι­λεί­ου η «αφο­μοί­ω­σις» δηλα­δή η συνταύ­τι­ση των νόμων και θεσμών των δύο επι­κρα­τειών προς ωφέ­λεια και των δύο. «Θέλο­μεν τω όντι να γίνο­μεν και όχι να λεγώ­με­θα απλά Έλλη­νες…»³¹ διε­κή­ρυσ­σε  από τις γραμ­μές της εφη­με­ρί­δας του «Ο Φιλε­λεύ­θε­ρος». Στην ίδια γραμ­μή πλεύ­σης  ως προς το Εθνι­κό Ζήτη­μα , και  με σαφή την προ­τί­μη­ση στο αβα­σί­λευ­το πολί­τευ­μα, κινεί­ται και ο συνο­δοι­πό­ρος ‚στο δρό­μο της εθνι­κής απο­κα­τά­στα­σης, και κήρυ­κας δημο­κρα­τι­κών αξιών Ιωσήφ Μομ­φερ­ρά­τος ως βου­λευ­τής στην Θ’ Ιόνιο Βου­λή· «Αι αλη­θείς ανά­γκαι ημών (των Επτα­νη­σί­ων) είναι η Ένω­σις μετά της ελευ­θε­ρω­μέ­νης Ελλά­δος , η συνέ­νω­σις της ελλη­νι­κής εθνικότητος..προς τού­τοις  το αλη­θές πολί­τευ­μα (το αβα­σί­λευ­το) το οποίο πρέ­πει να εφαρ­μο­σθεί στην ελλη­νι­κή κοι­νω­νία»³².

 Επίμετρο

Ο αγώ­νας των Ριζο­σπα­στών δεν ήταν ένας αγώ­νας, του οποί­ου τα ορά­μα­τα μετου­σιω­μέ­να σε προ­ο­δευ­τι­κά αιτή­μα­τα και πολι­τι­κό λόγο  εμπε­ρι­στα­τω­μέ­νο είχαν ημε­ρο­μη­νία λήξης.       Αντί­θε­τα· συνε­χί­στη­κε και μετά την υπο­γρα­φή της ορι­στι­κής Συν­θή­κης Παρα­χώ­ρη­σης και πολύ αργό­τε­ρα· εμπλού­τι­σε τον πολι­τι­κό διά­λο­γο από τα έδρα­να της Β’ Εθνο­συ­νέ­λευ­σης στην Αθή­να (10/12/1863–22/1/186 ) και των μετέ­πει­τα Βου­λών· υπο­στή­ρι­ξε αιτή­μα­τα κοι­νω­νι­κής δικαιο­σύ­νης και αλλη­λεγ­γύ­ης μέσα στην ταραγ­μέ­νη για τον Ελλη­νι­σμό περί­ο­δο  του β’ μισού του 19^ου αιώ­να, μετα­φέ­ρο­ντας μια πολύ­τι­μη παρα­κα­τα­θή­κη φιλε­λεύ­θε­ρων και δημο­κρα­τι­κών ιδε­ών· ιδε­ών όπως: ελευ­θε­ρία, εθνι­κή ανε­ξαρ­τη­σία και εθνι­κή κυριαρ­χία, λαϊ­κή κυριαρ­χία, ισό­τη­τα, κοι­νω­νι­κή δικαιο­σύ­νη, μέτρα ανα­κού­φι­σης για τους ασθε­νέ­στε­ρους ‚κόμ­μα­τα αρχών , τύπος που να δια­παι­δα­γω­γεί σωστά το λαό, παι­δεία καθολική.

Σήμε­ρα οι ιδέ­ες  και τα πολι­τι­κά προ­τάγ­μα­τα εκεί­νων που επι­τά­χυ­ναν με την μαχη­τι­κό­τη­τα,  απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα και το συνταί­ρια­σμα λόγου και πρά­ξης, την εκπλή­ρω­ση της εθνι­κής απο­κα­τά­στα­σης των Επτα­νή­σιων και με αυτα­πάρ­νη­ση υπο­στή­ρι­ξαν την ανα­μόρ­φω­ση της κοι­νω­νί­ας- εμπνε­ό­με­νοι  και από την επα­να­στα­τι­κή ευρω­παϊ­κή εμπει­ρία–  παρα­μέ­νουν επί­και­ρα και απο­τε­λούν  ευκαι­ρία ανα­στο­χα­σμού σε εμάς τους τωρινούς. 

Για τους κορυ­φαί­ους των αγω­νι­στών της Ένω­σης για να κυβερ­νά­ται καλά ο τόπος και να ευη­με­ρεί όλη η κοι­νω­νία απαι­τεί­ται τα μέλη της να εκπαι­δεύ­ο­νται και να μορ­φώ­νο­νται ώστε να είναι ικα­νά να υπε­ρα­σπί­ζο­νται αρχές και κατα­κτή­σεις. Οι προ­σα­να­το­λι­σμοί για μια εθνι­κή παι­δεία που να ωφε­λεί την κοι­νω­νία μας  μετα­φέ­ρο­νται στο σήμε­ρα δια­τη­ρώ­ντας την αξία τους αναλ­λοί­ω­τη: «Παραι­τού­ντες τας πομπώ­δεις επι­δεί­ξεις οφεί­λο­μεν να κατα­στή­σο­μεν την εκπαί­δευ­σίν εθνι­κήν και άμι­σθον (= δωρεάν).να δια­δώ­σω­μεν αυτήν προ­ση­κό­ντως απα­ντα­χού κατα­λαμ­βά­νο­ντες   υπό­ψιν την τοπο­γρα­φι­κήν  του κρά­τους διαί­ρε­σιν και εμψυ­χώ­νω­μεν  και διευ­θύ­νο­μεν  αυτήν, όχι με σπα­νί­ας και στιγ­μιαί­ας επι­σκέ­ψεις αλλά με αδιά­κο­πον επα­γρύ­πνι­σιν. Ούτω η εκπαί­δευ­σις θέλει απο­βεί κατά τας ατο­μι­κάς κλί­σεις και περι­στά­σεις των μαθη­τευο­μέ­νων πότε μεν τέλος πότε βαθ­μός προ­ο­δευ­τι­κώς των εις αυτούς ανα­γκαί­ων γνώ­σε­ων» Ηλί­ας Ζερ­βός  Ιακω­βά­τος.   Η εκπαί­δευ­ση πρέ­πει να απο­τε­λεί φυτώ­ριον νέων με στέ­ρεη εθνι­κή και κοι­νω­νι­κή συνεί­δη­ση και ευρυμάθεια.

Η πολυ­πο­λι­κό­τη­τα  και η πολυ­πλο­κό­τη­τα των αντα­γω­νι­στι­κών συμ­φε­ρό­ντων  στο πεδίο των διε­θνών σχέ­σε­ων, ο εκδη­λού­με­νος  και εντει­νό­με­νος  με κάθε τρό­πο  και σε κάθε ευκαι­ρία ανα­θε­ω­ρη­τι­σμός των γει­τό­νων μας ‚που αμφι­σβη­τεί την εθνι­κή μας κυριαρ­χία, μας υπεν­θυ­μί­ζει συνε­χώς, ότι εθνι­κή ανε­ξαρ­τη­σία και κυριαρ­χία δεν είναι ακό­μη και σήμε­ρα κάτι το δεδο­μέ­νο. Η ιστο­ρι­κή εμπει­ρία είναι αδιά­σει­στος μάρ­τυ­ρας αυτού.

Ποια  άρα­γε να είναι η ενδε­δειγ­μέ­νη πορεία μια χώρας, ενός λαού προς την πρό­ο­δο και ευημερία;

Εμπνε­ό­με­νοι από τις θέσεις, την ατα­λά­ντευ­τη θέλη­ση και την θυσία των κορυ­φαί­ων του Ριζο­σπα­στι­σμού η απά­ντη­ση βρί­σκε­ται στα λόγια τους· λόγια δια­πο­τι­σμέ­να  από το πνεύ­μα του Δια­φω­τι­σμού που θέλει τα άτο­μα και τους λαούς να βασί­ζο­νται, πρω­τί­στως, στις δικές τους δυνά­μεις για την πνευ­μα­τι­κή, πολι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή τους προ­α­γω­γή. Ο Ιωσήφ Μομ­φερ­ρά­τος- στο πρώ­το φύλ­λο της  εφη­με­ρί­δας του Αλη­θής Ριζο­σπά­στης και με τίτλο «Η προ­σή­κου­σα Εθνι­κή Πορεία» σ.1  μας αφή­νει πολύ­τι­μη παρα­κα­τα­θή­κη τα εξής: «Τα έθνη λέγο­μεν δεν προ­ά­γο­νται και δεν προ­ο­δεύ­ου­σιν ειμή δι’ εαυ­τών, δια των ιδί­ων προ­σό­ντων και μέσων δια των ιδί­ων αόκνων και ακα­μά­των προ­σπα­θειών·  δι’ εαυ­τών δε και μόνων ελκύ­ω­σι προ­σέ­τι την συμπά­θειαν και συν­δρο­μήν και των άλλων εθνών, των προς την ελευ­θε­ρί­αν οργώ­ντων και υπερ αυτής παντοιο­τρό­πως αγω­νι­ζο­μέ­νων». Ενώ αλλού, στο ίδιο φύλ­λο και στη σ.2β, επε­σή­μαι­νε: «…Ο θέλων λοι­πόν και επι­θυ­μών αλη­θώς να φθά­ση εις πέρας αίσιον και απο­τε­λε­σμα­τι­κόν, οφεί­λει να στρέ­ψη όλην αυτού την προ­σο­χήν εις τον εαυ­τόν του και να ασχο­λη­θεί ανεν­δό­τως εις την ανά­πτυ­ξιν των ηθι­κών και υλι­κών αυτού δυνά­με­ων, εφ΄ ων κυρί­ως δύνα­ται μετά πεποι­θή­σε­ως να βασι­σθή».

 ΠΗΓΕΣ

17.Σε εξο­ρία παρα­πέμ­φθη­καν από την αντι­προ­σω­πεία των  Ριζο­σπα­στών, επί­σης και οι εξής βου­λευ­τές: Στα­μα­τέ­λος Πυλα­ρι­νός (Κεφαλ­λη­νί­ας), Φρα­γκί­σκος Δομε­νε­γί­νης (Ζακύν­θου), Δημή­τριος Καλ­λί­νι­κος  (Ζακύν­θου) στα Αντι­κύ­θη­ρα, αλλά και μέλη τοπι­κής αυτο­διοί­κη­σης ριζο­σπα­στι­κών φρο­νη­μά­των όπως οι: Σταμ. Βούρ­τσης, δημο­τι­κός σύμ­βου­λος εξο­ρί­σθη­κε στα Αντι­κύ­θη­ρα, Ιωάν­νης Λισγα­ράς (Ζακύν­θου) στους Οθω­νούς. Κύμα διωγ­μών δικα­στι­κών και αστυ­νο­μι­κών ενερ­γού­νται με σκο­πό να τρομοκρατήσουν.

18.ΧΡΟΝΙΚΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, Σύγ­γραμ­μα Περιο­δι­κόν  Εκδι­δό­με­νον υπό της «Ζακυν­θι­νής Εστί­ας», Τόμος Α’, 1964. Εκα­το­ντα­ε­τη­ρίς της Ενώ­σε­ως της Επτα­νή­σου, Αθή­να, σ. 89.

- Φιλε­λεύ­θε­ρος στο Φ.24 έτος Β 24 Ιανουα­ρί­ου 1851 «Τα εθνο­κτό­να σχέ­δια της Αγγλι­κής κυβερ­νή­σε­ως σ. 47β

-Φιλε­λεύ­θε­ρος ‚Φ.2 έτος Α’ , Σάβ­βα­το 22 Φεβρουα­ρί­ου 1849σ. 4α άρθρο «ΑΙ ΦΥΛΑΚΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΤΙΜΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ»..

-Βερύ­κιος Σπύ­ρος Χρ., «Ιστο­ρία των Ηνω­μέ­νων Κρα­τών των Ιονίων

Νήσων», Αθή­ναι 1964,σσσς    310,313–314,332–333

-«Φιλε­λεύ­θε­ρος», έτος Β, φ. 17, 28 Οκτω­βρί­ου 1850 κεντρι­κό άρθρο «Η Υψη­λή Αστυ­νο­μία ή το περί της ατο­μι­κής ασφα­λεί­ας νομο­σχέ­διον στο οποίο δημο­σιεύ­ε­ται και αγό­ρευ­ση του Η. Ζερ­βού-Ιακω­βά­του στη Βου­λή κατά της Υψη­λής Αστυ­νο­μί­ας και η πρό­τα­ση του για την κατάρ­γη­ση της, σελ.34α.

19 «ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΜΟ» Γ.Γ. ΑΛΙΣΑΝΔΡΑΤΟ σ. 136

-«Η ΔΕΚΑΚΑΛΠΙΑ ΚΑΙ Ο ΗΡΩΣ ΑΥΤΗΣ. ΣΕΛΙΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΥΠΟ ΗΛΙΑ ΖΕΡΒΟΥ – ΙΑΚΩΒΑΤΟΥ» ΕΝ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ – ΤΥΠΟΙΣ «ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ» 1872, σσ 16,33–34.

-ΠΑΝΑΣ ΠΑΝ. «ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΙΩΣΗΦ ΜΟΜΦΕΡΡΑΤΟΥ» ΑΘΗΝΑ 1888, σ 23.

-εφ. «Χωρι­κός», αρ.42, 26 Μαΐ­ου 1851,σ.1^α .

20. ΚΟΝΤΟΝΗ ΑΝΝΑ «ΟΙ ΕΚΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ 1849 ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ» ΤΟ ΙΟΝΙΟ ΚΡΑΤΟΣ 1815

– 1864 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΕΡΚΥΡΑ 21–24 Μαΐ­ου 1988. Κέντρο Μελε­τών Ιονί­ου, Αθή­να 1997, σελ. 179–180, 183–185.

21. ΛΕΝΟΡΜΑΝ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ «ΤΟ ΙΟΝΙΟΝ ΖΗΤΗΜΑ…», ο.π. σελ. 66–67, 71, 72, 75.

-Αλι­σαν­δρά­τος Γ.Γ. «Κεί­με­να για τον Επτα­νη­σια­κό Ριζο­σπα­στι­σμό, επι­μέ­λεια Δ.      Αρβα­νι­τά­κης, βιβλιο­θή­κη Μου­σεί­ου Μπε­νά­κη Αθή­να 2008.   σ.σ.  312–313

22. Χιώ­της Πανα­γιώ­της, «Ιστο­ρία του Ιονί­ου Κρά­τους από συστά­σε­ως αυτού μέχρις ενώ­σε­ως (1815–1864)», τόμος Α΄, 1874, τόμος Β΄, 1877, Ζάκυν­θος, τυπο­γρα­φεί­ον  «Η Επτά­νη­σος». -«Υπό­μνη­μα του Ηλία Ζερ­βού-Ιακω­βά­του προς την σεβα­στήν της Ελλά­δος Κυβέρ­νη­σιν», εν Κεφαλ­λη­νία 1866. Κ. Λομ­βάρ­δου «Το ενω­τι­κό κίνη­μα στα Επτά­νη­σα», Αθήνα.π. ΤΒ’ σελ. 371.

23. ΙΔΡΩΜΕΝΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ…» ό.π. σελ. 107

-ΑΛΙΣΑΝΔΡΑΤΟΥ Γ.Γ. «ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΣΜΟ», ο.π. σελ. 312 ‑313, 425 ό.π. σελ. 314.

24. Αλι­σαν­δρά­τος Γ.Γ. «Κεί­με­να για τον Επτα­νη­σια­κό Ριζοσπαστισμό,

επι­μέ­λεια Αρβα­νι­τά­κης, βιβλιο­θή­κη Μου­σεί­ου Μπενάκη

σ.σ.  314–315 Αθή­να 2008.

    25. Κονό­μος Ντί­νος «Ο Ηλί­ας Ζερ­βός Ιακω­βά­τος και η ένω­ση της

Επτα­νή­σου», Αθή­να , Σύλ­λο­γος προς Διά­δο­σιν  Ωφε­λί­μων  Βιβλίων

1964, σ. 132

-εφ. Ιωσήφ Μομ­φερ­ρά­του ΑΛΗΘΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΑΡ. 15/22/12-

3/1/1 1863 σ.1

26. ΠΑΝΑ ΠΑΝ. «Βιο­γρα­φία Ιωσήφ Μομ­φερ­ρά­του», Εν Αθή­ναις 1888 σ.26.

ο.π. σελ. 312 ‑313

-ό.π. σελ. 314. 426 Η εφη­με­ρί­δα «Νέα Επο­χή» εκφρά­ζει τους «ενω­τι­κούς» του Λομ­βάρ­δου για­τί ο πρώ­ην μεταρ­ρυθ­μι­στής Στέ­φα­νος Παδο­βάς τον οποί­ον εκφρά­ζει έχει συντα­χθεί με τον δεύ­τε­ρο και απο­τε­λεί τώρα μαχη­τι­κό στέ­λε­χος της ομά­δας αυτής. Συντά­κτης της εφη­με­ρί­δας αυτής είναι ο Θεό­δω­ρος Κλα­δάς. ‑ΑΛΙΣΑΝΔΡΑΤΟΥ Γ. «ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟΥ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΣΜΟΥ». -.-Ο Ζερ­βός σχο­λιά­ζο­ντας την παρα­χώ­ρη­ση της Επτα­νή­σου από την Αγγλία γρά­φει: «Η Αγγλία, ήτις είναι ο πρώ­τος και ο έσχα­τος λόγος εις τα διπλω­μα­τι­κά συμ­βού­λια, ενέ­δω­κε μεν ν’αποσυρθή εκ της Επτα­νή­σου, πλην ουχί  εις βλά­βην, αλλά προς όφε­λος εαυ­τής, διό­τι μυστι­κή συν­θή­κη την εξη­σφά­λι­ζε περί της απο­ζη­μιώ­σε­ως της εν περι­πτώ­σει δια­γρα­φής του Ελλη­νι­κού Βασι­λεί­ου. Ως αντάλ­λαγ­μα δε άμε­σον της άρσε­ως της και της ενώ­σε­ως απαι­τού­σε την προη­γού­με­νην έξω­σιν  του Οθω­νος, τον οποί­ον προ τινος δεν ηνεί­χε­το, ως δεν υπέ­φε­ρε επί του θρό­νου και τον βασι­λέα της Νεα­πό­λε­ως την επί­τι­μον υπό του ελλη­νι­κού έθνους εκλο­γήν ενός αυτής ηγε­μο­νό­παι­δος, του οποί­ου παραι­τού­με­νου, ανε­λάμ­βα­νε την υπο­χρε­ώ­σιν ν’ ανεύ­ρη έτε­ρον της αρε­σκεί­ας της φόρον τινά ετή­σιον, υπό το πρό­σχη­μα προ­σω­πι­κών συντά­ξε­ων, Αγγλων υπη­κό­ων και ευνο­ου­μέ­νων της και την υπε­ρι­σχύ­ου­σαν τέλος ψήφον επί της διοι­κή­σε­ως των ελλη­νι­κών πραγ­μά­των. Δια της εκπλη­ρώ­σε­ως των όρων αυτών, τους οποί­ους επέ­τυ­χεν, ικα­νο­ποί­ει και εν τω παρό­ντι και εν τω μέλ­λο­ντι τα συμ­φέ­ρο­ντα, τας επι­θυ­μί­ας και την φιλο­δο­ξί­αν της και αντί να απο­λέ­ση, επε­ξέ­τει­νε το πραγ­μα­τι­κόν κρά­τος της και επί της Ελλά­δος, την οποί­ον κατ’όνομα μόνον επρο­στά­τευ­εν υπό το σκή­πτρον του Οθω­νος και εξη­σφά­λι­ζεν από τας ελλη­νι­κάς εφό­δους την τοσού­το προ­σφι­λή της οθω­μα­νι­κήν αυτο­κρα­το­ρί­αν». Ζερ­βός Ιακω­βά­τος Ηλί­ας, «Βιο­γρα­φία συντε­θεί­σα  παρ΄ αυτού του ιδί­ου», 1868, Έκδο­ση Φιλο­λο­γι­κού Συλ­λό­γου «Παρ­νασ­σός», επι­μέ­λεια Χρ. Θεο­δω­ρά­του, εν Αθή­ναις 1974, σ.106–107.–-Και ο Μομ­φερ­ρά­τος επι­σή­μα­νε τον κίν­δυ­νο για­τί θεω­ρού­σε την σύν­δε­ση του Επτα­νη­σια­κού με την έξω­ση του Όθω­να και επι­λο­γή νέου ηγε­μό­να της αρε­σκεί­ας της Μεγά­λης Βρε­τα­νί­ας «ως σκαν­δα­λώ­δη» παρέμ­βα­ση που έθι­γε την ανε­ξαρ­τη­σία της χώρας και δέσμευε το μέλ­λον όλου του Ελλη­νι­σμού, καθώς προ­σαρ­τού­σε την ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα στην Επτά­νη­σο και όχι το αντί­θε­το. εφ. ΑΛΗΘΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΑΡ. 15/22/12- 3/1/1 1863 σ.1

28.  «ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» ΚΕΦ.Γ’ σ. 106

29. ΑΛΙΣΑΝΔΡΑΤΟΥ Γ. «ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟΥ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΣΜΟΥ». σ. 314

30. Η Ρωσία κατά­φε­ρε να κηρυ­χθή η Ανα­το­λι­κή Ορθό­δο­ξος Εκκλη­σία στα Επτά­νη­σα, όπως στην υπό­λοι­πη Ελλά­δα, ως επί­ση­μη, η Γαλ­λία κατο­χύ­ρω­σε τα δικαιώ­μα­τα πού απο­λάμ­βα­νε η Καθο­λι­κή Εκκλη­σία των νήσων και η Αυστρία, με την υπο­στή­ρι­ξη της  Πρω­σί­ας,  που δεν είχε ιδιαί­τε­ρα συμ­φέ­ρο­ντα, κατο­χύ­ρω­σε τα εμπο­ρι­κά πλε­ο­νε­κτή­μα­τα που απο­λάμ­βα­ναν οι υπή­κο­οι της, ιδί­ως δε αυτά της ατμο­πλοϊ­κής εται­ρί­ας του Αυστρια­κού Λόϋδ πού εξυ­πη­ρε­τού­σε μεγά­λο μέρος των θαλάσ­σιων συγκοι­νω­νιών της Ανα­το­λι­κής Μεσογείου.

-Σ.Θ. ΛΑΣΚΑΡΙΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ  ΚΕΦ.Γ’ σελ.99,101,102

Ηλί­ας- Ζερ­βός –Ιακω­βά­τος, «Βιο­γρα­φία συντε­θεί­σα  παρ΄ αυτού του ιδί­ου», 1868, Έκδο­ση Φιλο­λο­γι­κού Συλ­λό­γου «Παρ­νασ­σός», επι­μέ­λεια Χρ. Θεο­δω­ρά­του, εν Αθή­ναις 1974.

31. εφ. «Φιλε­λεύ­θε­ρος» φ.1 Σάβ­βα­το 19 Φεβρουα­ρί­ου 1849, έτος Α’, άρθρο με τίτλο « ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΠΤΑΝΗΣΟΝ», σ.2^α.

32.εφ. «Ανα­γέν­νη­σις» φ. 2 16/4/1849,άρθρο με τίτλο «Σκέ­ψεις τινές περί της Αγγλι­κής Προ­στα­σί­ας» Κεφαλ­λη­νία σσ  2–3.

 

Η Ανα­στα­σία Γεωρ­γο­πού­λου γεν­νή­θη­κε στα Μου­σά­τα Κεφαλ­λη­νί­ας το 1962. Σπού­δα­σε στο Πάντειο Πανε­πι­στή­μιο Κοι­νω­νιο­λο­γία και Πολι­τι­κές Επιστήμες. 

Το ενδια­φέ­ρον της και η αγά­πη της για την Ιστο­ρία και ειδι­κό­τε­ρα  για την τοπι­κή ιστο­ρία την προ­σα­να­τό­λι­σε σε μετα­πτυ­χια­κές σπου­δές στο ομώ­νυ­μο Πανε­πι­στή­μιο με κατεύ­θυν­ση τη Νεό­τε­ρη Πολι­τι­κή Ιστο­ρία. Η έρευ­νά της επι­κε­ντρώ­θη­κε στη μελέ­τη της Επτα­νη­σια­κής Ιστο­ρί­ας, την περί­ο­δο της Αγγλο­κρα­τί­ας. Εχει καταρ­τι­στεί στην Εκπαί­δευ­ση  Ενη­λί­κων. Δίδα­ξε σε Ινστι­τού­τα και Κέντρα Επαγ­γελ­μα­τι­κής Κατάρ­τι­σης, δημό­σια και ιδιω­τι­κά (Ι.Ε.Κ, Κ.ΕΚ), στην Επαγ­γελ­μα­τι­κή Νοση­λευ­τι­κή Σχο­λή Αργο­στο­λί­ου, καθώς και στην Ανώ­τα­τη Σχο­λή Ικάρων.

Είναι συγ­γρα­φέ­ας του βιβλί­ου: “ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΟΡΑΜΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΝΑ — ΑΝΔΡΕΑ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ ‑Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ- ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ”
Σήμε­ρα είναι καθη­γή­τρια στη Δευ­τε­ρο­βάθ­μια Εκπαί­δευ­ση. Εργά­ζε­ται και κατοι­κεί στην Αθήνα