Το Παλατάκι στο Χαϊδάρι

Το Παλα­τά­κι είναι δια­τη­ρη­τέο κτί­ριο που ανή­κει στο Δήμο Χαϊ­δα­ρί­ου, με από­φα­ση του Υπουρ­γεί­ου Πολι­τι­σμού, από το 1979. Το κτί­ριο βρί­σκε­ται επί της Λεω­φό­ρου Αθη­νών, στη συμ­βο­λή της με την Στρα­τάρ­χου Καραϊ­σκά­κη. Στην θέση αυτή έλα­βε χώρα η Μάχη του Χαϊ­δα­ρί­ου (1826).

Περιγραφή

Το Παλα­τά­κι απο­τε­λεί τυπι­κό δείγ­μα αρχι­τε­κτο­νι­κής ρομα­ντι­κού ιστο­ρι­σμού με νεο­γοτ­θι­κά στοι­χεία. Βασι­κά του χαρα­κτη­ρι­στι­κά είναι ο φρου­ρια­κός χαρα­κτή­ρας (επάλ­ξεις, γωνια­κοί πύρ­γοι, στε­νά παρά­θυ­ρα), οι ραδι­νές ανα­λο­γί­ες και τα γοτ­θι­κί­ζο­ντα δια­κο­σμη­τι­κά στοι­χεία (παρά­θυ­ρα επι­στε­φό­με­να από οξυ­κό­ρυ­φα τόξα, εξω­τε­ρι­κός κερα­μο­πλα­στι­κός διά­κο­σμος, δια­μόρ­φω­ση επάλ­ξε­ων και γωνια­κών πυργίσκων).

Εσωτερικός χώρος

Ο Πύρ­γος απο­τε­λεί­ται από δύο ορό­φους, οι οποί­οι απο­τε­λού­νται από περί­τε­χνα δια­κο­σμη­μέ­να δωμά­τια, ορο­φο­γρα­φί­ες με επι­βλη­τι­κά έπι­πλα, δώμα και ημι­υ­πό­γειο, όπου κάπο­τε βρί­σκο­νταν τα μαγει­ρεία και οι βοη­θη­τι­κοί χώροι. Στη θέση αυτών σήμε­ρα είναι η Δημο­τι­κή Βιβλιο­θή­κη Χαϊ­δα­ρί­ου. Ο μικρός αριθ­μός των αιθου­σών υπο­δει­κνύ­ει ότι το κτί­ριο χρη­σι­μο­ποιού­νταν ως εξο­χι­κή κατοι­κία, υπό­θε­ση που ενι­σχύ­ε­ται και από τη σχε­τι­κά μεγά­λη από­στα­ση που χωρί­ζει το Παλα­τά­κι από το κέντρο των Αθηνών.

Εξωτερικός χώρος

Στον προ­αύ­λιο χώρο του βρί­σκο­νταν ένας ξενώ­νας, στά­βλοι, ελαιο­τρι­βείο και όλα περι­βάλ­λο­νταν από ανθώ­νες, ελαιώ­νες και φοί­νι­κες, συνο­λι­κής έκτα­σης 30 στρεμ­μά­των. Σήμε­ρα δια­σώ­ζο­νται ο ξενώ­νας, που είναι το επο­νο­μα­ζό­με­νο Κτί­ριο Νικο­λά­ου Γύζη και οι στά­βλοι, όπου στε­γά­ζε­ται το ανα­ψυ­κτή­ριο “Το Ιστορικό”.

Ιδιοκτησιακό Ιστορικό

Υπάρ­χουν πολ­λές εκδο­χές σχε­τι­κά με την ανοι­κο­δό­μη­ση του Πύργου.

Μία εκδο­χή απο­δί­δει τον σχε­δια­σμό και την ανοι­κο­δό­μη­σή του στον Γάλ­λο αρχι­τέ­κτο­να Φραν­σουά Μπου­λαν­ζέ (François Boulanger), του οποί­ου τα κτί­ρια παρου­σιά­ζουν αρκε­τές ομοιό­τη­τες με το Παλα­τά­κι. Η Βασί­λισ­σα Αμα­λία φέρε­ται να ζήτη­σε από τον αρχι­τέ­κτο­να να ακο­λου­θή­σει ως πρό­τυ­πο το Ανά­κτο­ρο Hohenschwangau του εξα­δέλ­φου της δια­δό­χου Μαξι­μι­λια­νού στο Schwanstein της Βαβα­ρί­ας. Ο Πύρ­γος Βασι­λίσ­σης εγκαι­νιά­στη­κε τον Αύγου­στο του 1854.

Μια δεύ­τε­ρη εκδο­χή θέλει ως δημιουρ­γό του τον αρχι­τέ­κτο­να και πολε­ο­δό­μο Στα­μά­τιο Κλε­άν­θη, κατά παραγ­γε­λία της Sophie de Marbois, γνω­στής και ως Δού­κισ­σα της Πλα­κε­ντί­ας. Μάλι­στα, η Δού­κισ­σα φαί­νε­ται πώς χρη­σι­μο­ποιού­σε το Παλα­τά­κι για τις μυστι­κές συνα­ντή­σεις της με τον λήσταρ­χο Ντα­βέ­λη, σύμ­φω­να με θρύ­λο της εποχής.

Η πιο εμπε­ρι­στα­τω­μέ­νη εκδο­χή ανα­φέ­ρει ότι ο αρχι­κός ιδιο­κτή­της του Πύρ­γου ήταν ο Χαϊ­ντάρ Πασά, από τον οποίο πήρε το όνο­μά του τόσο το κτή­μα όσο και η ευρύ­τε­ρη περιο­χή. Βάσει της μαρ­τυ­ρί­ας του αγω­νι­στή Χρή­στου Βυζά­ντιου, στην περιο­χή υπήρ­χε κήπος με πύρ­γο στο εσω­τε­ρι­κό του. Βέβαια, ο πύρ­γος αυτός δεν είναι δυνα­τόν να ταυ­τι­στεί με το Παλα­τά­κι, καθώς η αρχι­τε­κτο­νι­κή δομή του δευ­τέ­ρου ανή­κει σε μετα­γε­νέ­στε­ρο του 1830 ρεύ­μα. Ο ρομα­ντι­κός αρχι­τε­κτο­νι­κός ρυθ­μός έγι­νε αρκε­τά δημο­φι­λής τα πρώ­τα χρό­νια μετά την Επα­νά­στα­ση. Πιθα­νώς, ο προ­α­να­φε­ρό­με­νος πύρ­γος, που υπήρ­χε στο Χαϊ­δά­ρι το 1826, κατε­δα­φί­στη­κε, για να οικο­δο­μη­θεί το Παλατάκι.

Με φιρ­μά­νι, το οίκη­μα αγο­ρά­στη­κε από τον Πανα­γιώ­τη και την Άννα Λαζα­ρή και στη συνέ­χεια πέρα­σε στην ιδιο­κτη­σία του Νικό­λα­ου Νάζου, μετά το γάμο του με την κόρη τους Πηνε­λό­πη και παρέ­μει­νε στην κατο­χή της οικο­γέ­νειας μέχρι το 1895, οπό­τε και κατα­σχέ­θη­κε. Ο Νικό­λα­ος Νάζος, μετέ­τρε­ψε το Παλα­τά­κι σε καλ­λι­τε­χνι­κό κέντρο, όπου σύχνα­ζαν οι μεγά­λοι Έλλη­νες ζωγρά­φοι Νικη­φό­ρος Λύτρας και Νικό­λα­ος Γύζης. Αδιά­ψευ­στα ίχνη της παρου­σί­ας τους εκεί απο­τε­λούν οι τοι­χο­γρα­φί­ες «Οι τέσ­σε­ρις επο­χές» του Ν. Γύζη στον ξενώ­να, καθώς και τοι­χο­γρα­φί­ες του Λύτρα στον μικρό ναό του Αγί­ου Γεωρ­γί­ου, ο οποί­ος βρι­σκό­ταν εντός των ορί­ων του αγρο­κτή­μα­τος. Με τον πλει­στη­ρια­σμό επήλ­θε στην κατο­χή του Νικο­λά­ου Θων, επι­με­λη­τή των ανα­κτό­ρων επί Γεωρ­γί­ου Α’. Μάλι­στα, η μαρ­μά­ρι­νη στή­λη του Κάρο­λου Φαβιέ­ρου που βρί­σκε­ται μπρο­στά στην είσο­δο του Πύρ­γου, είναι μία πρω­το­βου­λία του Θων .

Το τζάκι στην κεντρική αίθουσα στο Παλατάκι

Στις αρχές του 20ού αιώ­να το Παλα­τά­κι πέρα­σε στην ιδιο­κτη­σία του εφο­πλι­στή Αντω­νί­ου Παληού, ο οποί­ος την ανα­καί­νι­σε ριζι­κά. Στα πλαί­σια αυτής της ανα­καί­νι­σης αξιο­λο­γεί­ται ότι έγι­ναν και οι ορο­φο­γρα­φί­ες των αιθου­σών, όπως και η επι­γρα­φή «Κρείσ­σον Φθό­νος Οικτιρ­μού» (Καλύ­τε­ρα να σε ζηλεύ­ουν παρά να σε λυπού­νται) πάνω από το τζά­κι της κεντρι­κής αίθου­σας του πρώ­του ορόφου.

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -