Ο αθηναϊκός Μεσοπόλεμος στα στενά του Γκύζη

Ε​​ίχα μπρο­στά μου ένα κτί­ριο που πριν από 80–85 χρό­νια θα ήταν το καμά­ρι της γει­το­νιάς. Το κοι­τού­σα έτσι που ορθω­νό­ταν περί­κλει­στο και σιω­πη­λό, με μια συγκρα­τη­μέ­νη μεγα­λο­πρέ­πεια, με εκεί­νη την πατί­να του χρό­νου που δίνει αξία σε άλλο­τε συνή­θεις μορ­φές. Με 16 ανοίγ­μα­τα, παρά­θυ­ρα και μπαλ­κο­νό­πορ­τες, ήταν μια μικρή διώ­ρο­φη πολυ­κα­τοι­κία, ή έστω μια τρι­πλο­κα­τοι­κία, με, το δίχως άλλο, ηλιό­λου­στα δια­με­ρί­σμα­τα. Οσο το παρα­τη­ρού­σα διέ­κρι­να όσα το έκα­ναν ξεχω­ρι­στό, εκεί, στη γωνία των οδών Παρά­σχου 77 και Ιωάν­νου Βαρβάκη.

Κυρια­κή μεση­μέ­ρι, στα στε­νά του Γκύ­ζη, προ­σπα­θού­σα να φαντα­στώ αν όσα σπί­τια είχα συνα­ντή­σει στον περί­πα­τό μου είχαν μέλ­λον. Είχα αφή­σει πίσω μου τη Λεω­φό­ρο Αλε­ξάν­δρας και περ­πα­τού­σα σε δρό­μους με βαθείς αθη­ναϊ­κούς συνειρ­μούς. Μου άρε­σαν οι ονο­μα­σί­ες: Παρά­σχου, Λομ­βάρ­δου, Κου­μα­νού­δη, Γεν­να­δί­ου, Βαρ­βά­κη, Λύτρα, Δρόση…

Ανά­κα­τα και διά­σπαρ­τα έβλε­πα τα παλιά σπί­τια. Δρό­μοι τακτο­ποι­η­μέ­νοι. Οι πολυ­κα­τοι­κί­ες του ’60 (Παρά­σχου και Κου­μα­νού­δη) έδει­χναν και αυτές παλαι­ι­κές, ορι­σμέ­νες αρχέ­γο­να μοντέρ­νες, γερ­νού­σαν και αυτές σε αυτούς τους δρό­μους του Γκύζη.

Κατά ένα τρό­πο που δύσκο­λα μπο­ρού­σα να ερμη­νεύ­σω εκεί­νη τη στιγ­μή, ένιω­σα ότι βρι­σκό­μουν ανά­με­σα σε επάλ­λη­λες στρώ­σεις του εικο­στού αιώ­να. Η προ­πο­λε­μι­κή πολυ­κα­τοι­κία στην Παρά­σχου 77, που είχε προ­κα­λέ­σει την προ­σο­χή μου, είχε μπαλ­κό­νια μπά­ου­χα­ους, το γωνια­κό μάλι­στα, σε μεγά­λη προ­ε­ξο­χή. Πρό­σε­ξα τις μετό­πες στον πάνω όρο­φο, βαμ­μέ­νες σε αχνό πρά­σι­νο χρώ­μα, που έκα­νε γλυ­κιά αντί­θε­ση με τα μπορ­ντό παρα­θυ­ρό­φυλ­λα, τα μαύ­ρα αυστη­ρά κάγκε­λα και το φαιό του αρτι­φι­σιέλ. Από την αυλό­θυ­ρα, στην Παρά­σχου (για­τί υπάρ­χει και άλλη εξώ­θυ­ρα στη Βαρ­βά­κη με το μαντε­μέ­νιο αρ ντε­κό σχέ­διο), μπο­ρού­σα να δω το εσω­τε­ρι­κό… τη σιδε­ρέ­νια σκά­λα της στε­νό­μα­κρης αυλής και σκόρ­πια ολό­γυ­ρα όσα είχαν εγκα­τα­λει­φθεί: ένα παλιό σεντού­κι, μια πήλι­νη γλά­στρα με γιρ­λά­ντα και ένα ανα­πο­δο­γυ­ρι­σμέ­νο κιβώ­τιο που μου φάνη­κε γεμά­το με βιβλία. Ηταν σαν ένα σκη­νι­κό αιφ­νί­διας φυγής. Ωστό­σο, εξω­τε­ρι­κά, ανά­σαι­νε κανείς μια γαλή­νια σιγή.

Ολό­γυ­ρα στη γει­το­νιά, στε­κό­μουν κάθε τόσο για να εισπνεύ­σω αυτό που έδι­ναν τα παλιά σπί­τια. Είδα μερι­κά. Στη Λεω­νί­δα Δρό­ση, με το όνο­μα του περί­φη­μου γλύ­πτη, πολύ κοντά στην Αλε­ξάν­δρας, στέ­κει κλει­στό ένα από τα κομ­ψά σπί­τια. Πότε να χτί­στη­κε; Από τα ρομα­ντι­κά, εκλε­κτι­κι­στι­κά του κοσμή­μα­τα, και τη γλυ­πτι­κή ημι­κυ­κλι­κή στέ­ψη του, έμοια­ζε σαν ένα σπί­τι του 1925 ή του 1928, βου­τηγ­μέ­νο ολό­κλη­ρο σε απο­χρώ­σεις του πηλού. Τέτοια ήταν η θέρ­μη του… Μια γυναί­κα περί­με­νε τις γάτες που ήταν οι μόνι­μοι ένοι­κοι: ο κόκ­κι­νος ο μικρός και ο εμπρι­μέ ο μεγά­λος. Ετσι μου είπε.

Τους είδα μετά, τον έναν πίσω από τον άλλον όταν είχα στα­μα­τή­σει να δω ένα από τα πολ­λά αρ ντε­κό και μοντέρ­να σπί­τια της δεκα­ε­τί­ας του ’30 στου Γκύ­ζη. Είναι ένας θησαυ­ρός. Στην Παρά­σχου 60, στά­θη­κα μπρο­στά σε μια ευπρε­πι­σμέ­νη διπλο­κα­τοι­κία του Μεσο­πο­λέ­μου, με μαντε­μέ­νια πόρ­τα και χρω­μα­τι­στά μάρ­μα­ρα. Στην Ιωάν­νη Βαρ­βά­κη 5, περιερ­γά­στη­κα μια ιδιαί­τε­ρη, κομ­ψή αρ ντε­κό είσο­δο. Αν τη βλέ­πα­με στις Βρυ­ξέλ­λες ή στο Τορί­νο, θα τη φωτο­γρα­φί­ζα­με. Στη γει­το­νιά της Παρά­σχου και της Λομ­βάρ­δου, στα στε­νά υπάρ­χουν ακό­μη δείγ­μα­τα σπι­τιών υψη­λής αισθη­τι­κής. Συγκρά­τη­σα τις τρεις πόρ­τες στη σει­ρά στην Ιωάν­νη Βαρ­βά­κη 11 και 13, το γωνια­κό στην Κου­μα­νού­δη και Παρά­σχου με το στρογ­γυ­λό έρκερ, το μοντερ­νι­στι­κό αρι­στούρ­γη­μα Νικη­φό­ρου Λύτρα και Παρά­σχου, την πόρ­τα στον αριθ­μό 50 της Παρά­σχου, αυστη­ρή, γεω­με­τρη­μέ­νη στο ύφος ενός συνοι­κια­κού μοντερ­νι­σμού. Θα επιστρέψω…

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -