Πώς θα ήταν η ζωή χωρίς το Facebook;

Ανά­λο­γος συγ­χρω­τι­σμός ανθρώ­πων σε έναν τόπο δεν έχει σημειω­θεί ποτέ ξανά στην ιστο­ρία της ανθρω­πό­τη­τας. Κάθε μήνα περί­που 2,3 δισε­κα­τομ­μύ­ρια άνθρω­ποι, το 30% του παγκό­σμιου πλη­θυ­σμού, χρη­σι­μο­ποιούν το Facebook. Οικο­νο­μο­λό­γοι ανα­γνω­ρί­ζουν πως οι χρή­στες του απο­κο­μί­ζουν οφέ­λη αξί­ας δισε­κα­τομ­μυ­ρί­ων δολα­ρί­ων από τις υπη­ρε­σί­ες που προ­σφέ­ρει το κατε­ξο­χήν μέσο κοι­νω­νι­κής δικτύωσης.

Ταυ­τό­χρο­να, ωστό­σο, το Facebook κατη­γο­ρεί­ται για πλή­θος κοι­νω­νι­κών δει­νών είτε πρό­κει­ται για τον εθι­σμό εκα­τομ­μυ­ρί­ων ανθρώ­πων και προ­ώ­θη­ση της ρητο­ρι­κής του μίσους είτε για τη διά­βρω­ση του εμπε­ρι­στα­τω­μέ­νου πολι­τι­κού δια­λό­γου, ακό­μα και την υπο­κί­νη­ση εθνο­κα­θάρ­σε­ων. Σύμ­φω­να με ολο­έ­να περισ­σό­τε­ρες μελέ­τες οι κατη­γο­ρί­ες αυτές σίγου­ρα δεν είναι εντε­λώς αβά­σι­μες. Οπό­τε «ενδέ­χε­ται να ήρθε η ώρα να ανα­λο­γι­στού­με πώς θα ήταν η ζωή χωρίς το Facebook», επι­ση­μαί­νε­ται σε πρό­σφα­το άρθρο του Economist.

Μάλι­στα διά­φο­ρες επι­στη­μο­νι­κές ομά­δες έχουν πραγ­μα­το­ποι­ή­σει ήδη κάποια σχε­τι­κά πει­ρά­μα­τα, εξο­στρα­κί­ζο­ντας (παρο­δι­κά φυσι­κά) κάποιους από τους δισε­κα­τομ­μύ­ρια πολί­τες αυτής της παγκό­σμιας δια­δι­κτυα­κής κοι­νό­τη­τας. Το περα­σμέ­νο Ιανουά­ριο ομά­δα ειδι­κών από το Στάν­φορντ και το Πανε­πι­στή­μιο της Νέας Υόρ­κης δημο­σιο­ποί­η­σαν τα απο­τε­λέ­σμα­τα του μεγα­λύ­τε­ρου ανά­λο­γου πει­ρά­μα­τος που έχει διε­ξα­χθεί έως σήμε­ρα. Λίγο πριν από το τέλος του 2018 επι­στρά­τευ­σαν μερι­κές χιλιά­δες χρή­στες του Facebook και τους ζήτη­σαν να απε­νερ­γο­ποι­ή­σουν τους λογα­ρια­σμούς τους για διά­στη­μα τεσ­σά­ρων εβδο­μά­δων. Οι ερευ­νη­τές, αφό­του σιγου­ρεύ­τη­καν πως οι εθε­λο­ντές απεί­χαν όντως από το μέσο κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης, ξεκί­νη­σαν να μελε­τούν τις συνέ­πειες της απο­μά­κρυν­σής τους.

Απο­δεί­χτη­κε, τελι­κά, πως ο αντί­κτυ­πος στις ζωές τους ήταν ιδιαί­τε­ρα θετι­κός. Καταρ­χάς κέρ­δι­σαν μια επι­πλέ­ον ώρα ελεύ­θε­ρου χρό­νου κατά μέσο όρο και οι περισ­σό­τε­ροι από αυτούς χρη­σι­μο­ποιού­σαν αυτά τα έξτρα λεπτά της ημέ­ρας τους όχι για να επι­σκε­φθούν άλλους ιστό­το­πους ή μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης αλλά για να δουν τηλε­ό­ρα­ση και να περά­σουν χρό­νο με φίλους ή συγ­γε­νείς τους. Ήταν λιγό­τε­ρο ενη­με­ρω­μέ­νοι σε σχέ­ση με το παρελ­θόν αλλά και λιγό­τε­ρο δογ­μα­τι­κοί στις από­ψεις τους συγκρι­τι­κά με όσους συνέ­χι­ζαν να χρη­σι­μο­ποιούν το Facebook. Δήλω­σαν επί­σης πως αισθά­νο­νταν πιο ευτυ­χι­σμέ­νοι και λιγό­τε­ρο αγχωμένοι.

Το πεί­ρα­μα συνέ­βα­λε επί­σης στο να μετριά­σουν, ακό­μα και να απο­βά­λουν, κάποιοι τη συνή­θεια να εισέρ­χο­νται ψυχα­να­γκα­στι­κά στο Facebook. Αρκε­τές εβδο­μά­δες μετά την περί­ο­δο ανα­γκα­στι­κής απο­χής, οι συμ­με­τέ­χο­ντες στο πεί­ρα­μα ξόδευαν κατά 23% λιγό­τε­ρο χρό­νο συγκρι­τι­κά με όσους δεν το εγκα­τέ­λει­ψαν ποτέ ενώ το 5% εξ αυτών δεν είχε ακό­μα επα­νε­νερ­γο­ποι­ή­σει τον λογα­ρια­σμό του. Και το χρη­μα­τι­κό ποσό που οι χρή­στες θα ήταν πρό­θυ­μοι να δεχτούν για να απε­νερ­γο­ποι­ή­σουν τους λογα­ρια­σμούς τους για ακό­μη τέσ­σε­ρις εβδο­μά­δες, ήταν μειω­μέ­νο κατά 13% σε σχέ­ση με το παρελ­θόν. «Με άλλα λόγια, οι χρή­στες υπε­ρε­κτι­μούν το πόσο εκτι­μούν την υπη­ρε­σία», σημειώ­νουν οι συντά­κτες του Economist, κάνο­ντας λόγο για μια «εσφαλ­μέ­νη αντί­λη­ψη που διορ­θώ­θη­κε μετά από έναν μήνα αποχής».

Οι περισ­σό­τε­ροι, ωστό­σο, εξα­κο­λου­θούν να διστά­ζουν να εγκα­τα­λεί­ψουν ορι­στι­κά το μέσο κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης, γεγο­νός που υπο­δει­κνύ­ει πως το Facebook, παρά τα πολ­λά προ­βλή­μα­τά του, προ­σφέ­ρει αρκε­τά στους χρή­στες του, τα οποία θεω­ρη­τι­κά θα εξα­φα­νί­ζο­νταν εάν ξαφ­νι­κά στα­μα­τού­σε η λει­τουρ­γία του.

Σύμ­φω­να με τους συντά­κτες του Economist «οι χρή­στες υπε­ρε­κτι­μούν το πόσο εκτι­μούν την υπηρεσία» 

Το εν λόγω συμπέ­ρα­σμα, ωστό­σο, δεν είναι από­λυ­τα ξεκά­θα­ρο. Για τους συμ­με­τέ­χο­ντες στο πεί­ρα­μα το δίλημ­μα έγκει­το στο να επα­νε­ντα­χθούν ή όχι στην παγκό­σμια κοι­νό­τη­τα του Facebook ενό­σω όλοι οι υπό­λοι­ποι χρή­στες θα συνέ­χι­ζαν να το χρη­σι­μο­ποιούν κανο­νι­κά. Οπό­τε είναι πολύ πιθα­νό ένας χρή­στης να μην θέλει να εγκα­τα­λεί­ψει μια υπη­ρε­σία που χρη­σι­μο­ποιούν 2,3 δισε­κα­τομ­μύ­ρια άνθρω­ποι. Αλλά ενδέ­χε­ται επί­σης ο κόσμος μας να ήταν όντως καλύ­τε­ρος εάν το Facebook δεν υπήρχε.

Πώς θα ήταν, όμως, ο κόσμος αυτός; Ένα μέσο κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης ανα­πτύσ­σε­ται χάρη στις αυξα­νό­με­νες απο­δό­σεις κλί­μα­κας. Όσο περισ­σό­τε­ροι άνθρω­ποι το χρη­σι­μο­ποιούν, τόσο περισ­σό­τε­ρες δια­συν­δέ­σεις εξυ­πη­ρε­τεί αυτό, αυξά­νο­ντας έτσι την αξία του για κάθε χρήστη.

Αυτός είναι ο τρό­πος χάρη στον οποίο γιγα­ντώ­θη­κε το Facebook. Ιδρύ­θη­κε το 2004, σε μια περί­ο­δο που το ποσο­στό του παγκό­σμιου πλη­θυ­σμού που χρη­σι­μο­ποιού­σε το Δια­δί­κτυο αυξα­νό­ταν ραγδαία. Νέοι χρή­στες ελκύ­ο­νταν σχε­δόν ανα­γκα­στι­κά από το μέσο κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης που χρη­σι­μο­ποιού­σαν ολο­έ­να περισ­σό­τε­ροι συγ­γε­νείς, φίλοι και γνω­στοί τους, γεγο­νός που ενί­σχυ­σε τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα του Facebook – «με τον ίδιο τρό­πο που μια ακμά­ζου­σα πόλη προ­σελ­κύ­ει νέους κατοί­κους εξαι­τί­ας των ευκαι­ριών που έχει δημιουρ­γή­σει ο μεγά­λος αριθ­μός ανθρώ­πων που βρί­σκο­νται ήδη εκεί. Θα μπο­ρού­σε να ειπω­θεί πως το Facebook είναι η πρώ­τη ψηφια­κή μεγα­πό­λη στον κόσμο, που κατα­κλύ­ζε­ται από ανθρώ­πους, διευ­κο­λύ­νο­ντας τις ανθρώ­πι­νες επα­φές, θετι­κές και αρνητικές».

Για να γίνει κατα­νοη­τή η ισχύς που κατέ­λη­ξε να δια­θέ­τει το Facebook, ο Economist επι­στρέ­φει στον 19ο αιώ­να και στις βιο­μη­χα­νι­κές μεγα­λου­πό­λεις που ξεφύ­τρω­σαν και άκμα­σαν κατά μήκος των Μεγά­λων Λιμνών της Βόρειας Αμε­ρι­κής χάρη στις λιμναί­ες μετα­φο­ρές, ειδι­κά όταν κατα­σκευά­στη­καν τα πρώ­τα κανά­λια που συνέ­δε­αν τις λίμνες με τον Ατλα­ντι­κό Ωκε­α­νό. «Οι μετα­φο­ρές μέσω των Μεγά­λων Λιμνών δεν είναι πλέ­ον τόσο κερ­δο­φό­ρες όσο ήταν στο παρελ­θόν, αλλά εκα­τομ­μύ­ρια άνθρω­ποι εξα­κο­λου­θούν να μένουν σε πόλεις όπως το Σικά­γο και το Ντι­τρόιτ, το Κλί­βε­λαντ και το Μπάφαλο».

Η ερμη­νεία του γεγο­νός αυτού είναι σύν­θε­τη. Για­τί εάν μερι­κές χιλιά­δες άνθρω­ποι μετα­κό­μι­ζαν σήμε­ρα για έναν μήνα στη Νότια Καλι­φόρ­νια, συμ­με­τέ­χο­ντας σε κάποιο υπο­θε­τι­κό πεί­ρα­μα, πολύ πιθα­νώς να αξιο­λο­γού­σαν την εμπει­ρία τους άκρως θετι­κά. Ωστό­σο θα επέ­στρε­φαν στις πόλεις και στα σπί­τια τους  εξαι­τί­ας των φίλων, των συγ­γε­νών και των επαγ­γελ­μα­τι­κών τους επα­φών. Η επι­λο­γή τους θα αντι­κα­τό­πτρι­ζε την προ­στι­θέ­με­νη αξία των πόλε­ων των Μεσο­δυ­τι­κών Πολι­τειών. Θα μπο­ρού­σε, όμως, να υπο­δη­λώ­νει επί­σης πως οι κάτοι­κοι των εν λόγω πόλε­ων είναι εγκλω­βι­σμέ­νοι σε μια αρνη­τι­κή ισορ­ρο­πία: οι ζωές τους θα άλλα­ζαν προς το καλύ­τε­ρο, μόνο εάν συμ­φω­νού­σαν συλ­λο­γι­κά να απο­δη­μή­σουν όλοι μαζί σε θερ­μό­τε­ρα κλίματα.

Ανά­λο­γα φαι­νό­με­να παρα­τη­ρού­νται ωστό­σο και στην πραγ­μα­τι­κή ζωή. Δύο βρε­τα­νοί επι­στή­μο­νες, ένας από το London School of Economics και ένας από το πανε­πι­στή­μιο της Οξφόρ­δης, μελέ­τη­σαν την ιστο­ρία των πόλε­ων της ρωμαϊ­κής επο­χής στη Βρε­τα­νία και στη Γαλ­λία. Όταν η Ρωμαϊ­κή Αυτο­κρα­το­ρία άρχι­σε να παρακ­μά­ζει, οι γαλ­λι­κές πόλεις απο­δεί­χτη­καν πιο ανθε­κτι­κές από τις πόλεις της Βρε­τα­νί­ας και συνέ­χι­σαν να λει­τουρ­γούν όπως κατά το παρελ­θόν. Όταν, όμως, κατά τους επό­με­νους αιώ­νες, τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα της εγγύ­τη­τας σε πλεύ­σι­μα ύδα­τα ήταν πλέ­ον δεδο­μέ­να, οι βρε­τα­νι­κές νέες πόλεις που ιδρύ­θη­καν μετά την πτώ­ση των Ρωμαί­ων, ήταν καλύ­τε­ρα προ­ε­τοι­μα­σμέ­νες με απο­τέ­λε­σμα να ανα­πτυ­χθούν περισ­σό­τε­ρο από τις γαλ­λι­κές. Από το 1200 έως το 1700, ο πλη­θυ­σμός αυξή­θη­κε ταχύ­τε­ρα στις πόλεις που διέ­θε­ταν ακτές. «Οι Βρε­τα­νοί επω­φε­λή­θη­καν από την επα­ναρ­ρύθ­μι­ση του αστι­κού δικτύ­ου τους, ενώ οι Γάλ­λοι εξα­κο­λου­θού­σαν να μοι­ρά­ζο­νται τις πόλεις στις οποί­ες κατοι­κού­σαν οι ρωμαί­οι πρό­γο­νοί τους».

Στην περί­πτω­ση που ο Μαρκ Ζάκερ­μπεργκ επέ­λε­γε να βγά­λει από την πρί­ζα το δημιούρ­γη­μά του, κάποια άλλη, παρό­μοια πλατ­φόρ­μα, θα κατα­λάμ­βα­νε τη θέση του. Αλλά η επο­χή του Facebook θα μπο­ρού­σε να απο­τε­λεί το απο­τέ­λε­σμα μονα­δι­κών, εφή­με­ρων ιστο­ρι­κών συν­θη­κών. «Σε αυτήν την περί­πτω­ση, ενδέ­χε­ται να είναι εφι­κτή η ανά­πτυ­ξη μιας θετι­κό­τε­ρης οικο­λο­γί­ας των μέσων κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης – αρκεί οι πολί­τες του Facebook να παρο­τρυν­θούν να ανα­ζη­τή­σουν κάτι καλύ­τε­ρο», κατα­λή­γει το λον­δρέ­ζι­κο περιοδικό.

Πηγή www.protagon.gr

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -