Οι υπέροχες κρήνες της παλιάς Αθήνας

Η Μπουμπουνίστρα, η Καλλιρόη, η κρήνη του Χασεκή, το Κεφαλάρι και άλλες κρήνες που υπήρχαν στην Αθήνα πριν καταφθάσει το νερό μέσα στα σπίτια. Τόποι συνάθροισης και κουβέντας των κατοίκων, χάθηκαν με την έλευση των πολυκατοικιών. Σήμερα περνάμε από τα σημεία που έτρεχαν, δίχως να γνωρίζουμε την ύπαρξη τους.

Ο Παυ­σα­νί­ας έγρα­φε ότι για να μπο­ρεί μια συγκέ­ντρω­ση ανθρώ­πι­νων κατοι­κιών να ονο­μά­ζε­ται πόλη, πρέ­πει στο κέντρο της να δια­θέ­τει μια κρή­νη. Η κρή­νη ή βρύ­ση προ­ϋ­πο­θέ­τει είτε τρε­χού­με­νο φυσι­κό νερό ή την ύπαρ­ξη κάποιου τεχνι­κού έργου (υδρα­γω­γεί­ου, στέρ­νας) που την τρο­φο­δο­τεί. Γύρω από τις κρή­νες ή τα πηγά­δια κυλού­σε εν’ πολ­λοίς η οικο­νο­μι­κή και κοι­νω­νι­κή ζωή των χωριών και των πόλε­ων σε παλιό­τε­ρους και­ρούς, γι αυτό και οι κρή­νες ήταν συχνά αλη­θι­νά κομψοτεχνήματα.

Στην παλιά Αθή­να, πριν η Ούλεν φέρει με υπό­γειες σωλή­νες το νερό του Μαρα­θώ­να μέσα στα σπί­τια, υπήρ­χαν εν ενερ­γεία υπέ­ρο­χες κρή­νες που μπο­ρεί να μην υπάρ­χουν πια, όμως τότε ήταν πραγ­μα­τι­κά κέντρα όχι μόνο οικια­κής εξυ­πη­ρέ­τη­σης, αλλά και επι­κοι­νω­νί­ας των Αθηναίων.

Η πιο διά­ση­μη αρχαία κρή­νη της Αθή­νας ήταν η Καλ­λι­ρόη, που είχε κτι­στεί πάνω στην πηγή Καλ­λι­ρόη, για να μάθου­με έτσι πως προ­ήλ­θε και η ονο­μα­σία της ομώ­νυ­μης λεω­φό­ρου. Είχε στοά με κίο­νες και εννέα κρου­νούς απ’ τους οποί­ους έβγαι­νε το νερό, γι αυτό ονο­μα­ζό­ταν εννε­ά­κρου­νος. Είναι άγνω­στη ακρι­βής τοπο­θε­σία της, πιθα­νό­τα­τα βρι­σκό­ταν κάπου στην αρχαία αγορά.

Άλλη διά­ση­μη κρή­νη της παλιάς Αθή­νας ήταν η Μπου­μπου­νί­στρα. Βρι­σκό­ταν στην πλα­τεία Συντάγ­μα­τος, στη γωνία Όθω­νος και Αμα­λί­ας και τα νερά της προ­έρ­χο­νταν από το Αδριά­νειο υδρα­γω­γείο, έργο του Ρωμαί­ου αυτο­κρά­το­ρα Αδρια­νού. Το νερό έπε­φτε με δύνα­μη από τον κρου­νό εξ’ ου και η ονο­μα­σία της. Μπου­μπου­νί­στρα ονο­μα­ζό­ταν και το ύψω­μα πάνω από την κρή­νη, πάνω στον οποί­ον ο Όθω­νας απο­φά­σι­σε να χτί­σει το παλά­τι του που σήμε­ρα λει­τουρ­γεί ως Βου­λή των Ελλήνων.

Διά­ση­μη ήταν επί­σης η Κρή­νη του Ψυρ­ρή, επί της σημε­ρι­νής πλα­τεί­ας Ηρώ­ων, καθώς η περιο­χή ήταν πολύ πυκνο­κα­τοι­κη­μέ­νη, αλλά και διά­ση­μη για τα μαγα­ζιά της, τα καφε­νεία της, τους κου­τσα­βά­κη­δες της και τον διοι­κη­τή αστυ­νο­μί­ας Μπαϊ­ρα­κτά­ρη που τους κυνηγούσε.

Η πιο περί­τε­χνη ήταν η μαρ­μά­ρι­νη κρή­νη του Χασε­κή που βρι­σκό­ταν ακρι­βώς στο σημείο που είναι σήμε­ρα η γεω­πο­νι­κή σχο­λή. Εκεί­νη η περιο­χή ήταν κτή­μα του βοε­βό­δα της Αθή­νας Αλή Χασε­κή, ο οποί­ος έφτια­ξε την ομορ­φό­τε­ρη βρύ­ση της πόλης για να τον ξεδι­ψά και να ποτί­ζει την περιου­σία του.

Στην Φωκί­ω­νος Νέγρη υπήρ­χε η διά­ση­μη Μεγά­λη βρύ­ση, ενώ στη σημε­ρι­νή οδό Καλ­λι­φρο­νά στην Κυψέ­λη υπήρ­χε η Στέρ­να Γάσπα­ρη που είχε λιθό­κτι­στη δεξαμενή.

Στη σημε­ρι­νή θέση του ξενο­δο­χεί­ου Παλ­λάς στην Κηφι­σιά υπήρ­χε η γνω­στή βρύ­ση με καμά­ρες που ονο­μα­ζό­ταν Κεφα­λά­ρι. Απ’ αυτήν πήρε το όνο­μα της όλη η πάνω περιο­χή της Κηφι­σιάς, ενώ στην Κάτω Κηφι­σιά οι κάτοι­κοι έπι­ναν νερό από τη βρύ­ση της Γκόλ­φης. Στο Παγκρά­τι, στην δια­σταύ­ρω­ση Ιοφώ­ντος και Φορ­μί­ω­νος υπήρ­χε η πασί­γνω­στη στην περιο­χή Βρύ­σα­κα του Παγκρατίου.

Βασι­λίσ­σης Σοφί­ας και Ριζά­ρη, στη θέση του σημε­ρι­νού Πολε­μι­κού Μου­σεί­ου έτρε­χε η βρύ­ση του Τζα­κου­μά­κου. Τα νερά της που είχαν χαθεί για σχε­δόν έναν αιώ­να επα­νεμ­φα­νί­στη­καν όταν στην κάτω πλευ­ρά του Πολε­μι­κού Μου­σεί­ου κατε­δα­φί­στη­κε κτί­ριο του στρα­τού κι έμει­νε ένας τερά­στιος λάκ­κος, αλλά ξανα­χά­θη­καν πριν λίγα μόλις χρό­νια όταν στον λάκ­κο χτί­στη­κε υπό­γειο πάρκιν.

Οι ιστο­ρι­κοί έχουν κατα­γρά­ψει κι άλλες κρή­νες μέσα στην Αθή­να και τα περί­χω­ρα, όπως η βρύ­ση του Γιούρ­δη στον Πει­ραιά, η κρή­νη του Φωτιά στην οδό Περι­κλέ­ους, η βρύ­ση του Αλί­κοκ­κου στους Αγί­ους Αναρ­γύ­ρους ή η κρή­νη της Ζωο­δό­χου Πηγής στον Καρέα. Το πιο τρο­με­ρό απ’ όλα είναι ότι αυτοί που έχτι­σαν την σημε­ρι­νή Αθή­να, δεν άφη­σαν ούτε μία για δείγ­μα, έτσι για να υπάρ­χει κάτι που να θυμί­ζει την παλιά φυσιο­γνω­μία της πόλης μας.