Ιστορία Δήμου Διονύσου

Στην απο­γρα­φή του 1928 για πρώ­τη φορά εμφα­νί­ζο­νται οι συνοι­κι­σμοί Άγιος Στέ­φα­νος (334 κατ.) και Νέα Ζώρ­για­νη (303 κατ.), οι οποί­οι κατα­γρά­φο­νται χωρι­στά από το Μπου­γιά­τι (147 κατ.) και ανή­κουν στην Κοι­νό­τη­τα Αφι­δνών. Στις 24–4‑1937 δημο­σιεύ­ε­ται το ΒΔ «Περί εγκρί­σε­ως ρυμο­το­μί­ας και ορι­στι­κής δια­νο­μής του Συνοι­κι­σμού Νέας Ζώρ­για­νης (Αττι­κής)» και στις 8–8‑1937 το ΒΔ «Περί εγκρί­σε­ως ρυμο­το­μί­ας και ορι­στι­κής δια­νο­μής του Συνοι­κι­σμού Άγιος Στέ­φα­νος Αττι­κής», τα οποία προ­συ­πο­γρά­φο­νται από τον Υπουρ­γό Γεωρ­γί­ας. Οι δύο αυτοί συνοι­κι­σμοί μαζί με το Μπο­γιά­τι απο­τέ­λε­σαν την «Κοι­νό­τη­τα Οίου».

Η πρώ­τη φορά που εμφα­νί­ζε­ται οικι­σμός σε χάρ­τη, με την ονο­μα­σία «Μπο­γιά­τι», στη θέση που συμπί­πτει με τη σημε­ρι­νή θέση του Αγ. Στε­φά­νου, είναι στο χάρ­τη της ΓΥΣ του 1928 στο φύλ­λο Στα­μά­τα, κλί­μα­κας 1:20000. Ο Προ­σφυ­γι­κός Συνοι­κι­σμός Αγ. Στε­φά­νου και η Νέα Ζώρ­για­νη προ­ήλ­θαν από δια­νο­μές στο αγρό­κτη­μα Μπο­για­τί­ου. Για τον λόγο αυτό άλλω­στε χαρα­κτη­ρί­ζο­νται ως «δια­νο­μές Μπο­για­τί­ου». Την αρχι­κή δια­νο­μή του 1926 ακο­λού­θη­σε η δια­νο­μή του 1929, που συμπλη­ρώ­θη­κε το 1936. Από την αρχι­κή δια­νο­μή δημιουρ­γή­θη­καν ο Προ­σφυ­γι­κός Οικι­σμός Αγί­ου Στε­φά­νου και η Νέα Ζώργιανη.

Ο Σταθ­μός στο Οίον.
Στον άτλα­ντα της Γενι­κής Στα­τι­στι­κής Υπη­ρε­σί­ας της Ελλά­δας που απο­τυ­πώ­νει τη διοι­κη­τι­κή διαί­ρε­ση της Ελλά­δας κατά την 31-12-1948, εμφα­νί­ζο­νται σε δια­φο­ρε­τι­κές θέσεις ο ‘Αγ. Στέ­φα­νος και το Παλαιό Μπο­γιά­τιο, το οποίο ανή­κει διοι­κη­τι­κά στην Κοι­νό­τη­τα Αγ. Στεφάνου.

Σε ειδι­κή έκδο­ση της ΚΕΔΚΕ, «Στοι­χεία συστά­σε­ως και εξε­λί­ξε­ως των Δήμων και Κοι­νο­τή­των», τόμος Ε’, έκδο­σης 1962, ανα­φέ­ρε­ται ότι ο Άγιος Στέ­φα­νος ανα­γνω­ρί­στη­κε σαν Κοι­νό­τη­τα με ΒΔ στις 24–6‑1929 ΦΕΚ Α’ 217/1929 και ότι προ­ήλ­θε από την Κοι­νό­τη­τα Αφι­δνών με την ένω­ση των συνοι­κι­σμών Αγ. Στε­φά­νου και Νέας Ζώρ­για­νης. Ο συνοι­κι­σμός «Παλαιόν Μπο­γιά­τιον», η θέση του οποί­ου συμπί­πτει με τη θέση του οικι­σμού «Μπου­γιά­τι» όπως σημειώ­νε­ται στον χάρ­τη του Γερ­μα­νι­κού Αρχαιο­λο­γι­κού Ινστι­τού­του και στον χάρ­τη του Εκδο­τι­κού Οίκου Ελευ­θε­ρου­δά­κη, απο­σπά­σθη­κε από την Κοι­νό­τη­τα Αφι­δνών με ΒΔ στις 21–8‑1939 ΦΕΚ Α’ 388/1939. Ο οικι­σμός αυτός απο­σπά­σθη­κε εκ νέου με ΒΔ στις 27–2‑1953 ΦΕΚ Α’ 56/1953 και απο­τέ­λε­σε αυτο­τε­λή κοι­νό­τη­τα (σημε­ρι­νή Άνοιξη).

η Άνοι­ξη, γνω­στή ως παλαιό Μπογιάτι
Η περιο­χή στη σύγ­χρο­νη ιστο­ρία της πρω­το­κα­τοι­κεί­ται γύρω στις αρχές του 20ού αιώ­να ως αγροι­κία της Κοι­νό­τη­τος Στα­μά­τας με την ονο­μα­σία Ροδό­πο­λη, ενώ γνω­ρί­ζει μαζι­κό εποι­κι­σμό το 1926 από πρό­σφυ­γες του Πόντου της Μικράς Ασί­ας οι οποί­οι δεν έγι­ναν απο­δε­κτοί από άλλες περιο­χές της Αθή­νας και του Πει­ραιά. Στα προ­σε­χή χρό­νια συγκρο­τεί­ται ο οικι­σμός Ρωσ­σο­χώ­ρι και ανα­πτύσ­σε­ται στα πρό­τυ­πα της αγρο­τι­κής παρα­γω­γής, αλλά το εμπο­ρι­κό πνεύ­μα των μικρα­σια­τών επι­δρά κατα­λυ­τι­κά στην ανα­πτυ­ξια­κή πορεία της περιο­χής. Το 1947 ο οικι­σμός Ρωσ­σο­χώ­ρι μετο­νο­μά­ζε­ται σε Δροσιά[1]

Το 1950 απο­σπά­ται από τη Στα­μά­τα και ανα­γνω­ρί­ζε­ται ως αυτό­νο­μη κοι­νό­τη­τα της Ανα­το­λι­κής Αττι­κής, ενώ 2 μόλις χρό­νια αργό­τε­ρα υλο­ποιεί­ται το σχέ­διο πόλε­ως. Έπει­τα από μια ιστο­ρι­κή πορεία 57 ετών, εφά­πτε­ται του επε­κτει­νό­με­νου πολε­ο­δο­μι­κού συγκρο­τή­μα­τος και ανα­γνω­ρί­ζε­ται το 2007 ως Δήμος Δρο­σιάς, ξεπερ­νώ­ντας τους 5.000 κατοίκους.

Η Άνοι­ξη στο παρελ­θόν ονο­μα­ζό­ταν Μπο­γιά­τι. Μετά την ανοι­κο­δό­μη­ση του γει­το­νι­κού Αγί­ου Στε­φά­νου ο οποί­ος ονο­μά­στη­κε αρχι­κά Νέο Μπο­γιά­τι η Άνοι­ξη ονο­μά­στη­κε Παλαιό Μπο­γιά­τι για να δια­φο­ρο­ποιεί­ται από τον γει­το­νι­κό της οικι­σμό. Το όνο­μα Παλαιό Μπο­γιά­τι δια­τη­ρή­θη­κε μέχρι το 1954 οπό­τε ο οικι­σμός μετο­νο­μά­στη­κε σε Άνοιξη.

Η ιστο­ρία του σύγ­χρο­νου οικι­σμού του Κρυο­νε­ρί­ου ξεκι­νά­ει το 1923 μετά τη μικρα­σια­τι­κή κατα­στρο­φή, όταν οι εκδιω­χθέ­ντες της Ιωνί­ας κλη­ρώ­νο­νται ως δικαιού­χοι 50 κατοι­κιών του νεο­σύ­στα­του οικι­σμού «Μπά­φι» των Αχαρ­νών. Τα διοι­κη­τι­κά του όρια εκτεί­νο­νται σε 3.000 στρέμ­μα­τα και οι κάτοι­κοι ασχο­λού­νταν με τη γεωρ­γία και την κτηνοτροφία.

Η είσο­δος στον οικι­σμό του Κρυονερίου
Το 1947 η περιο­χή ανα­γνω­ρί­ζε­ται ως Κοι­νό­τη­τα Κρυο­νε­ρί­ου της Ανα­το­λι­κής Αττι­κής έπει­τα από την από­σχι­σή της από τις Αχαρ­νές και έκτο­τε δια­νύ­ει μια φιλή­συ­χη πορεία έως τη δύση του 20ου αιώ­να, οπό­τε και εφά­πτε­ται στα­δια­κά του επε­κτει­θέ­ντος πολε­ο­δο­μι­κού συγκρο­τή­μα­τος των Αθηνών.

Τα διοι­κη­τι­κά όρια της σύγ­χρο­νης κοι­νό­τη­τας εκτεί­νο­νται από τις πηγές του Κηφι­σού μέχρι τις δασό­φυ­τες εκτά­σεις της Πάρ­νη­θας και τα διό­δια των Αφι­δνών, σε από­στα­ση 24 χιλιο­μέ­τρων περί­που βορειο­α­να­το­λι­κά του κέντρου των Αθη­νών και μόλις 1 χιλιό­με­τρο δυτι­κά της πόλης του Αγί­ου Στε­φά­νου. Απλώ­νε­ται σε έκτα­ση 4.531 στρεμ­μά­των στα οποία κατοι­κούν σύμ­φω­να με την απο­γρα­φή του 2001 2.721 κάτοι­κοι, ήτοι 601 κάτοικοι/χμ2. Η μεγα­λύ­τε­ρη πλη­θυ­σμια­κή αύξη­ση παρα­τη­ρεί­ται κατά τη δεκα­ε­τία του ’90 ύψους 115,78% οπό­τε και διπλα­σιά­ζε­ται ο πλη­θυ­σμός. Η κοι­νό­τη­τα έχει κατα­θέ­σει στην Αθή­να το πολε­ο­δο­μι­κό σχέ­διο του Κρυο­νε­ρί­ου προς έγκρι­ση και υλοποίηση.

Στα χαρα­κτη­ρι­στι­κά γνω­ρί­σμα­τα της περιο­χής συγκα­τα­λέ­γε­ται η βιο­ποι­κι­λό­τη­τα με υπε­ραιω­νό­βια δέν­δρα και πλού­σια πανί­δα. Το υγρό στοι­χείο είναι οικείο καθώς ο Κηφι­σός δια­κλα­δί­ζε­ται σε μικρά και μεγά­λα ρέμα­τα που δρο­σί­ζουν την εύφο­ρη γη του οικι­σμού, ενώ το μεγά­λο Ρέμα του Κρυο­νε­ρί­ου δια­χω­ρί­ζει τον οικι­στι­κό ιστό από τη βιο­μη­χα­νι­κή ζώνη της πόλε­ως. Άξια ανα­φο­ράς είναι και η αρχι­τε­κτο­νι­κή που φαί­νε­ται να δια­φο­ρο­ποιεί­ται από τις τάσεις των Αθη­νών και των προ­α­στί­ων της. Το κέντρο του οικι­σμού εντο­πί­ζε­ται στην Πλα­τεία της Μικράς Ασί­ας, ενώ δημο­φι­λές σημείο εστί­α­σης κατοί­κων και επι­σκε­πτών απο­τε­λεί το Άλσος της Αγί­ας Άννης όπου διορ­γα­νώ­νο­νται οι πολι­τι­στι­κές εκδη­λώ­σεις της μικρής πόλης.

Η πευ­κό­φυ­τη Λεω­φό­ρος Διονύσου
Η ιστο­ρία του Διό­νυ­σου ανά­γε­ται σε πολ­λά χρό­νια πριν, λόγω του γει­το­νι­κού ομώ­νυ­μου λατο­μεί­ου στη σημε­ρι­νή συνοι­κία της Ραπε­ντώ­σας. Είναι γνω­στό πως το Πεντε­λι­κό όρος ήταν πλού­σιο σε λευ­κό μάρ­μα­ρο. Εκεί έφτα­νε και ο πρώ­τος αστι­κός σιδη­ρό­δρο­μος (“Θηρίο”) με τα βαγό­νια του από την Κηφι­σιά, μέχρι πριν από 50 χρό­νια που καταρ­γή­θη­κε η δια­δρο­μή αυτή. Σήμε­ρα, η περιο­χή υπά­γε­ται διοι­κη­τι­κά στην Ανα­το­λι­κή Αττι­κή, ενώ στα όρια της κοι­νό­τη­τας εντάσ­σε­ται και η γει­το­νι­κή συνοι­κία στα ανα­το­λι­κά της Εκά­λης, Ανα­γέν­νη­ση. Μέσω δε της λεω­φό­ρου Διο­νύ­σου επι­κοι­νω­νεί γύρω από το Πεντε­λι­κό όρος με τους ανα­το­λι­κούς παρα­θα­λάσ­σιους δήμους του Μαρα­θώ­να και της Νέας Μάκρης.

Ο Διό­νυ­σος ήταν οικι­σμός της κοι­νό­τη­τας Στα­μά­τας ως το 1975, οπό­τε απο­σπά­στη­κε και έγι­νε οικι­σμός της κοι­νό­τη­τας Μπά­λας — νυν Ροδό­πο­λης. Το 1979 ανα­γνω­ρί­στη­κε ως αυτο­τε­λής κοινότητα.

Στον Διό­νυ­σο βρί­σκε­ται ακό­μα το γνω­στό και πανέ­μορ­φο βου­νό Διο­νυ­σο­βού­νι, με πλού­σια χλω­ρί­δα και πανίδα.

Ο οικι­σμός της Στα­μά­τας ανή­κε μέχρι το 1912 στον τότε διευ­ρυ­μέ­νο δήμο Μαρα­θώ­νος. Με την εφαρ­μο­γή της τότε διοι­κη­τι­κής διαί­ρε­σης με την οποία καταρ­γή­θη­καν οι περισ­σό­τε­ροι διευ­ρυ­μέ­νοι δήμοι, η Στα­μά­τα εντά­χθη­κε στην νεο­σύ­στα­τη κοι­νό­τη­τα Μαρα­θώ­νος στην οποία παρέ­μει­νε μέχρι το 1929. Την χρο­νιά αυτή η Στα­μά­τα απο­σπά­στη­κε από την κοι­νό­τη­τα Μαρα­θώ­νος και απο­τέ­λε­σε έδρα ξεχω­ρι­στής κοι­νό­τη­τας στην οποία εντά­χθη­καν επί­σης οι οικι­σμοί Διό­νυ­σος, Μπά­λα (Ροδό­πο­λη) και Ρωσ­σο­χώ­ρι (Δρο­σιά). Τα επό­με­να χρό­νια η έκτα­ση της κοι­νό­τη­τας περιο­ρί­στη­κε. Το 1950 η Δρο­σιά απο­σπά­στη­κε σχη­μα­τί­ζο­ντας νέα κοι­νό­τη­τα, το 1965 απο­σπά­στη­κε η Μπά­λα σχη­μα­τί­ζο­ντας την κοι­νό­τη­τα Μπά­λας (μετέ­πει­τα κοι­νό­τη­τα Ροδό­πο­λης) ενώ το 1974 ο Διό­νυ­σος απο­σπά­στη­κε από την κοι­νό­τη­τα και εντά­χθη­κε στην κοι­νό­τη­τα Μπά­λας. Στη συνέ­χεια η κοι­νό­τη­τα Στα­μά­τας αμε­τά­βλη­τη μέχρι το τέλος του 2010 οπό­τε και θα καταρ­γη­θεί και θα εντα­χθεί στον νεο­σύ­στα­το Δήμο Διονύσου.

Η πλα­τεία της Ροδόπολης
Η ιστο­ρι­κή εξέ­λι­ξη της Ροδο­πό­λε­ως είναι στε­νά συν­δε­δε­μέ­νη με την ανά­πτυ­ξη της αγρο­τι­κής Κοι­νό­τη­τος Στα­μά­τας που στή­νε­ται στους πρό­πο­δες του πεντε­λι­κού, στο σταυ­ρο­δρό­μι μετα­ξύ του λεκα­νο­πε­δί­ου της Αθή­νας και της πεδιά­δας του Μαρα­θώ­να. Σύμ­φω­να δε με την ελλη­νι­κή μυθο­λο­γία, αυτή τη δια­δρο­μή διέ­νυ­σε ο Θησέ­ας, βασι­λιάς των Αθη­νών, προς το Μαρα­θώ­να και στο όνο­μα αυτού τιμή­θη­κε η κομ­βι­κή Λεω­φό­ρος Θησέ­ως στην περιο­χή της Εκά­λης, που σύμ­φω­να με τον ίδιο μύθο πήρε την ονο­μα­σία της από τη γριού­λα που φιλο­ξέ­νη­σε το Θησέα στην καλύ­βα της κατά τη διάρ­κεια του ταξι­διού του.

Την επο­χή που η Αθή­να αρχί­ζει να έλκει το οικι­στι­κό ενδια­φέ­ρον των Ελλή­νων, ο Μαρα­θώ­νας ανα­πτύσ­σε­ται στα πρό­τυ­πα ενός αγρο­τι­κού προ­σα­να­το­λι­σμού. Η προι­κι­σμέ­νη πεδιά­δα με το χαρα­κτη­ρι­στι­κό κοκ­κι­νό­χω­μα που βρέ­χε­ται από τον κόλ­πο του Μαρα­θώ­νος και περι­βάλ­λε­ται από τις ορει­νές απο­λή­ξεις του πεντε­λι­κού όρους υπό­σχε­ται μια διαρ­κή πηγή παρα­γω­γής ποιο­τι­κών μεσο­γεια­κών προ­ϊ­ό­ντων (π.χ. ελαιό­λα­δο, οπω­ρο­κη­πευ­τι­κά κ.α.) για τους κατοί­κους του. Στην πεδιά­δα εκτεί­νο­νται τα αμέ­τρη­τα αγρο­τι­κά κτή­μα­τα, ενώ πολ­λοί κάτοι­κοι αξιο­ποιούν τους δασό­φυ­τους πρό­πο­δες του όρους για να βοσκή­σουν τα κοπά­δια τους. Οι Σαρα­κα­τσα­ναί­οι βοσκοί δια­βιούν στο βου­νό, ενώ πολ­λοί Μαρα­θω­νείς αγο­ρά­ζουν φθη­νές εκτά­σεις γύρω από το όρος, όπου στή­νο­νται μικροί διά­σπαρ­τοι οικι­σμοί. Δια­νύ­ουν δε μεγά­λες απο­στά­σεις για την πρό­σβα­ση στα κτή­μα­τά τους όταν είναι η περί­ο­δος της ελιάς. Οι οικι­σμοί αυτοί έλκουν στα­δια­κά το ενδια­φέ­ρον παρα­θε­ρι­στών που ανα­ζη­τούν το δρο­σε­ρό κλί­μα του πεντε­λι­κού όταν η Αθή­να απο­σπά­ται από την Αττι­κο­βοιω­τία και υπό­κει­ται σε μαζι­κό εποι­κι­σμό. Ένας από αυτούς τους οικι­σμούς είναι και η Στα­μά­τα που επί­σης λαμ­βά­νει αγρο­τι­κό χαρακτήρα.

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -